Κρητική διατροφή

Κρητική Διατροφή

Την ανακάλυψαν εδώ και χιλιάδες χρόνια… Την μελέτησαν στην έρευνα των 7 χωρών, την καθιέρωσαν στην ευρύτερη περιοχή και πλέον την προτείνουν ως ιδανική διατροφή για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη των νοσημάτων φθοράς. Η Κρητική διατροφή υπερέχει ξεκάθαρα ενώ αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της Μεσογειακής Διατροφής. Το βιολογικό αυτό πείραμα της Κρητικής κουζίνας πέρασε ανέπαφο στους αιώνες και παραδόθηκε γεμάτο γνώση και εμπειρία στις σημερινές γενιές. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών, τα οποία αποτελούν τεκμήριο ότι οι αρχαίοι Κρήτες, οι Μινωίτες, κατανάλωναν τα ίδια σχεδόν τρόφιμα που καταναλώνει και ο σύγχρονος Κρητικός. Με σύντροφο τη νοστιμιά, τη γεύση και τα ιδιαίτερα αρώματα, η Κρητική διατροφή προτείνει ένα υγιεινό πρότυπο διατροφικής συμπεριφοράς και ιδανικών διατροφικών συνηθειών. Σύμφωνα με ένα σύνολο μελετών, όσοι την ακολουθούν μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών προβλημάτων και διαφόρων μορφών καρκίνου, με έμμεσο αποτέλεσμα την επίτευξη καλύτερης ποιότητας ζωής και την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης (Ancel Keys, 1986).

Τα βασικά χαρακτηριστικά της είναι:
1. η κύρια χρήση του ελαιολάδου ως πηγή λιπαρών, καθώς καλύπτει το 30% της συνιστώμενης ημερήσιας θερμιδικής πρόσληψης
2. η υψηλή κατανάλωση δημητριακών, ψωμιού, οσπρίων, χόρτων, λαχανικών και φρούτων, καλύπτοντας το μεγαλύτερο ποσοστό της συνιστώμενης ημερήσιας θερμιδικής πρόσληψης
3. η μικρή κατανάλωση ζωικών προϊόντων, όπως κόκκινο κρέας, τυρί, αυγά, γάλα και ψάρι
4. η μικρή ημερήσια κατανάλωση κόκκινου κρασιού μαζί με το γεύμα.
Για τους κατοίκους της Κρήτης το μυστικό της καλής υγείας και της μακροζωίας είναι ιδιαίτερα απλό. Καταναλώνουν ότι παράγει και προσφέρει η πλούσια γη τους. Λιτή διατροφή, πλούσια σε χορταρικά, όσπρια, εποχιακά φρούτα, λαχανικά, κηπευτικά, ζυμωτό μαύρο ψωμί, ελιές, αγνό τυρί (φέτα, γραβιέρα, μυζήθρα), τροφές μαγειρεμένες με αγνό παρθένο ελαιόλαδο. Αρωματίζουν κάθε πιάτο με θαυμάσια αρωματικά φυτά (βότανα) όπως ρίγανη, θυμάρι, βασιλικό, παρασκευάζουν γλυκά με φυσικές γλυκαντικές ύλες (μέλι), ενώ συνοδεύουν το γεύμα τους με εξαιρετικό κόκκινο κρασί. Κρέας τρώνε σπάνια, συνήθως σε γιορτές ή σε σημαντικά γεγονότα και επετείους. Χαρακτηριστικά κρητικά εδέσματα αποτελούν: ο ντάκος, οι χοχλιοί, η στάκα, η μυζήθρα, η γραβιέρα, το πιλάφι, τα καλιτσούνια, η αχινοσαλάτα, τα μανιτάρια, η κακκαβιά, το ρίφι, το κουνέλι και η παγωμένη τσικουδιά.
Όμως, το βασικό χαρακτηριστικό της Κρητικής διατροφής αποτελεί το ελαιόλαδο (25Kg/έτος κατά κεφαλή), το οποίο σε αντίθεση με τα υπόλοιπα λάδια (σπορέλαια, ηλιέλαια κ.α) είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που αντέχουν περισσότερο στην οξείδωση και ελαττώνουν την LDL (κακή) χοληστερόλη, η οποία προκαλεί αθηρoσκλήρωση. Τα trans λιπαρά οξέα (βλαβερά λιπαρά) απουσιάζουν από την κρητική δίαιτα καθώς καλύπτουν μόνο το 0,1% της ημερήσιας ενέργειας, σε σύγκριση με τη σύγχρονη δυτικού τύπου δίαιτα που περιέχει 4%. Επίσης, το ελαιόλαδο είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως οι φαινόλες, οι τοκοφερόλες κ.α. που προστατεύουν τόσο από την αθηροσκλήρωση όσο και από τους διάφορους τύπους καρκίνου με τη δέσμευση των ελεύθερων ριζών (άχρηστα προϊόντα μεταβολισμού). Αξίζει να σημειωθεί ότι η σύνθεση του ελαιολάδου σε λιπαρά οξέα είναι παρόμοια με εκείνη του λίπους στο μητρικό γάλα, γεγονός που αναδεικνύει την τεράστια βιολογική και ανοσοκατασταλτική του αξία. Επομένως, η Κρητική διατροφή προσφέρει στον ανθρώπινο οργανισμό όλα τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία, χωρίς να τον επιβαρύνει με περιττά λίπη, αλάτι, χοληστερίνη.
Δυστυχώς όμως, αυτή η απλή παραδοσιακή δίαιτα της Κρήτης έχει μεταλλαχθεί τα τελευταία χρόνια κυρίως από τις νεότερες γενιές. Τα αποτελέσματα εμφανή αλλά και ιδιαίτερα δυσάρεστα για τη δημόσια υγεία, καθώς οι πρόωροι θάνατοι από καρδιαγγειακά και κακοήθη νεοπλάσματα έχουν πάρει ανησυχητικές διαστάσεις.
Ανακεφαλαιώνοντας, μπορούμε να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι η επιστροφή στην παραδοσιακή Κρητική διατροφή είναι μονόδρομος που οδηγεί ανεπιφύλαχτα στο σταυροδρόμι της υγείας, της ευεξίας και της μακροβιότητας…


ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ MMedSc
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ -ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων