διαιτο-Λόγιος

διαιτο-Λόγιος

 

Αφορμή για το άρθρο τούτο στάθηκε η συγγραφή ενός βιβλίου, το οποίο αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα, καθώς και η ολοένα αυξανόμενη συγγραφική παρουσία των συναδέλφων διαιτολόγων στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Πράγματι, η ποικιλία στη θεματολογία των άρθρων, η πληρότητα και η επιστημονική τεκμηρίωση της ενημέρωσης που πραγματεύονται οι συγγραφείς διαιτολόγοι είναι αξιοσημείωτη, και ιδιαιτέρα αισθητή τα τελευταία χρόνια, ανταποκρινόμενη επιτυχώς στο κάλεσμα του κοινού για σωστή πληροφόρηση σε θέματα διατροφής και υγείας.

 

Γίνεται επομένως αντιληπτός ο πολυδιάστατος ρόλος του επαγγελματία διαιτολόγου, ο οποίος ξεπερνά τον κλασικό καθορισμό των αρμοδιοτήτων του ως Επιστήμονα Υγείας και μεταβαίνει στον τομέα της εκπαίδευσης του κοινού, δίνοντας δείγματα γραφής σε ένα ευρύ φάσμα διατροφικής θεματολογίας, με απώτερο σκοπό την όσο το δυνατό πληρέστερη κατανόηση της αξίας της υγιεινής διατροφής.  Στον ορισμό κλασικές αρμοδιότητες (καθήκοντα) νοούνται ως κυριότερες ο σχεδιασμός, ο προγραμματισμός, η σύνταξη, η επίβλεψη και η υποστήριξη της εκτέλεσης προγραμμάτων διατροφής – δίαιτας σε υγιή ή ασθενή πληθυσμό.

 

Όμως ο διαιτο-Λόγιος είναι κάτι άλλο. Ο διαιτολόγος, ως ‘λόγιος = πνευματικά καλλιεργημένος’ άνθρωπος της επιστήμης κεντρίζει το ενδιαφέρον και προσκαλεί έτερους επιστήμονες, ειδικούς και μορφωμένους ανθρώπους να σχολιάσουν και να ασχοληθούν με το θέμα επιδιώκοντας συνεχώς τη βελτίωση της επιστημονικής γνώσης.  Στόχος του, ως ένα βαθμό, είναι να συμβάλλει, με το εν γένει συγγραφικό του αποτύπωμα, στη δημιουργία και διατήρηση κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης, εποικοδομητικής συνεργασίας και συναδελφικής αλληλεγγύης με εξειδικευμένο προσωπικό ή διάφορους φορείς που εμπλέκονται με θέματα διατροφής.

 

Η διαφορετική οπτική ματιά και προσέγγιση ενός θέματος από το διαιτολόγο, δημιουργεί μια νέα διάσταση και προοπτική στο θέμα εφόσον η ανάλυση του πραγματοποιείται, εν τέλει, υπό το πρίσμα ενός συνόλου επιστημονικών θεωριών, αρχών, συμπεριφορών και λοιπών πληροφοριών. Έτσι, η πέννα του συγγραφέα θα πρέπει να διακρίνεται από λογική στην επιχειρηματολογία, εντιμότητα στην ανάλυση των επιστημονικών δεδομένων, φαντασία στη συναρμολόγηση των διάφορων θεωρημάτων και ερευνών, ευφράδεια και άριστο χειρισμό του γλωσσικού πλούτου, αντικειμενικότητα ακόμη και μέσα από προσωπικά βιώματα, τεράστιο εύρος και βάθος γνώσεων καθώς και  σαφήνεια στην τελική άποψη.  Το επιστέγασμα της συγγραφικής προσπάθειας είναι σίγουρα διαφορετικό και άξιο προσοχής, καθώς εμπεριέχει διάφορους συσχετισμούς, συνδυασμούς και αλληλεξαρτήσεις της Επιστήμης της Διατροφής με άλλους επιστημονικούς ή μη κλάδους, διατυπωμένο με εύληπτο ύφος και τρόπο. 

 

Επομένως, απαραίτητα εφόδια για τη φαρέτρα του ‘διαιτολόγιου’ αποτελούν η μόρφωση, η επιστημοσύνη, η πνευματική καλλιέργεια, η παίδευση, η κριτική ικανότητα, η φαντασία, η εμπειρία και η ευρυμάθεια, με στόχο την ‘έντυπη’ ενημέρωση του πληθυσμού. Έχοντας ως εφαλτήριο τα προσόντα αυτά, η ανεύρεση, η επεξεργασία και η τελική διατύπωση για τη σχέση της διατροφής όχι μόνο με την υγεία αλλά και με άλλους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως η τέχνη, η εργασία, ο αθλητισμός, το περιβάλλον, η οικονομία, η θρησκεία, η γαστρονομία κ.α, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και χρήσιμη για το ευρύ κοινό. Έτσι δίνεται  η δυνατότητα στον αναγνώστη να αντιληφθεί, να κατανοήσει σε βάθος το θέμα που τον ενδιαφέρει και να κάνει ελεύθερος τις δικές του επιλογές.

 

Η διατροφή είναι … γεύση, είναι…αισθήσεις, είναι έμπνευση και δημιουργία, είναι … Ιστορία… είναι Πολιτισμός είναι…Καλή Τέχνη! Εξάλλου, είναι η  υγιεινή διατροφή αυτή που προσφέρει ευζωία, ευεξία και μακροζωία, και ο κόσμος πρέπει να παραλάβει αυτή την πληροφόρηση με οποιοδήποτε τρόπο. Ο διαιτο-Λόγιος έχει αναλάβει την αποστολή αυτή και με στοχευμένη αρθρογραφία, φαντασία στο γραπτό λόγο και πρακτικότητα στις συμβουλές, επιδιώκει την πληρέστερη ενημέρωση του κοινού.   Ίσως ένας νέος ρόλος του διαιτολόγου να έχει ξεκινήσει να διαγράφεται!

 

 

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ MMedSc

ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ –ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

 

Παιδική παχυσαρκία…μύθοι & αλήθειες!

Παιδική παχυσαρκία…μύθοι & αλήθειες!

Η παχυσαρκία είναι σοβαρότατη ασθένεια με πολλές και αρνητικές συνέπειες, σωματικές και ψυχολογικές. Θεωρείται μια σύγχρονη «μάστιγα» της υγείας του κοινωνικού συνόλου, μια νόσος που λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας. Παράλληλα, η παιδική παχυσαρκία αυξάνεται συνεχώς παγκοσμίως, αποτελώντας πλέον μία από τις συνήθεις χρόνιες παιδικές ασθένειες με αυξημένο κίνδυνο παραμονής της στην ενήλικο ζωή και μεγάλη νοσηρότητα.

Τα διαγνωστικά κριτήρια της παιδικής παχυσαρκίας είναι:
1. Οι καμπύλες ανάπτυξης με το οποίο συγκρίνεται το βάρος και το ύψος του παιδιού με αυτό που έχει ο μέσος όρος των παιδιών της ηλικίας του.
2. Όταν το βάρος του παιδιού υπερβαίνει το 120% του ιδανικού για το ύψος και την ηλικία του βάρους.
3. Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) προσαρμοσμένος με διαφορετικά όρια για τα παιδιά, σύμφωνα με τους αντίστοιχους πίνακες του Cole et al. για παιδιά.

ΑΛΗΘΕΙΑ:
Στη χώρα μας, η παιδική παχυσαρκία έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια ενώ σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, το 40,2 % των παιδιών είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο (The GRECO study’, Paul Farajian et. al, 2011), γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό το οποίο χρήζει άμεσης πολυεπίπεδης παρέμβασης. Μάλιστα η συγκεκριμένη αυξητική τάση του ποσοστού παιδικής παχυσαρκίας διαγράφεται εμφανώς και σε όλες τις προγενέστερες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα τα προηγούμενα έτη. Γίνετε επομένως αντιληπτό ότι η παιδική παχυσαρκία είναι ένα σύγχρονο πρόβλημα που επηρεάζει σημαντικά πλέον και την Ελληνική κοινωνία. Στην προσπάθεια να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο, έχουν δημιουργηθεί και εφαρμοστεί σε πολλές χώρες διαφόρων τύπων προγράμματα παρέμβασης και στρατηγικής.

ΑΛΗΘΕΙΑ:
Υπάρχουν κρίσιμες περίοδοι για την εκδήλωση παχυσαρκίας στα παιδιά. Η ηλικία των 6-7 χρόνων είναι η περίοδος της απότομης αύξησης των λιποκυττάρων. Αν όμως αυτή η φυσιολογική αύξηση πραγματοποιηθεί νωρίτερα ή απότομα και γρήγορα, τότε το παιδί παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο για εμφάνισης παχυσαρκίας.

ΑΛΗΘΕΙΑ:
Υπάρχουν σοβαρές επιπλοκές της παιδικής παχυσαρκίας: εκτός από τις μεταβολικές-ορμονικές και τις καρδιοαναπνευστικές, υπάρχουν και οι ψυχοκοινωνικές επιπλοκές όπως υποτίμηση του εαυτού, τάση απομόνωσης, εκδήλωση διαταραχών διατροφικής συμπεριφοράς, όπως περιστασιακή υπερφαγία, νευρική ανορεξία και βουλιμία, αγχώδεις εκδηλώσεις και τέλος κατάθλιψη.

ΑΛΗΘΕΙΑ:
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας αποτελείται από 4 άξονες: α. υιοθέτηση σωστής διατροφικής συμπεριφοράς (σωστή κατανομή γευμάτων, ελαχιστοποίηση ‘τσιμπολογήματος’, πλούσιο πρωινό, ελάττωση τροφών πλούσιων σε λιπαρά και αντικατάσταση με χυμούς, φρούτα και γαλακτοκομικά) , β. καθημερινή σωματική δραστηριότητα (ευχάριστη και όχι καταναγκαστική, συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα), γ. έλεγχος του σωματικού βάρους, και δ. αντιμετώπιση πιθανών επιπλοκών. Συνιστάται πάντα στα παιδιά η σωστή διατήρηση του βάρους σε σχέση με την ανάπτυξη. Δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι η σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών εξαρτάται από το αν παίρνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται μέσω μιας ισορροπημένης και πλούσιας διατροφής. Η διατροφή τους μπορεί να επηρεάσει την απόδοσή τους στο σχολείο, τη συμπεριφορά τους και τη φυσική τους υγεία. Σε αυτή τη φάση η συμβολή του παιδιάτρου ή του διαιτολόγου είναι ιδιαίτερα χρήσιμη.

ΑΛΗΘΕΙΑ:
Οι πιο επιτυχημένες πρωτοβουλίες είναι εκείνες που προσαρμόζουν το πρόγραμμα παρέμβασης στις συγκεκριμένες ανάγκες του παιδιού (από την άποψη της ηλικίας, του φύλου), λειτουργούν δημιουργικά (πολύπλευρη παρέμβαση), λαμβάνοντας υπόψη τις διαθέσιμες εγκαταστάσεις (διαιτολογικό γραφείο, αθλητικοί χώροι, χώροι εστίασης) και την τεχνογνωσία (εκπαιδευτικό υλικό: ιστοσελίδα, φυλλάδια, dvd, κ.α), επιδιώκουν τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων πλευρών (γονείς και παιδιά) κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, της εφαρμογής και της αξιολόγησης του προγράμματος παρέμβασης και προτείνουν τη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος που ευνοεί τη σωστή διατροφή και τη συστηματική σωματική δραστηριότητα.

ΜΥΘΟΣ: Τα παιδιά δεν μπορούν να ακολουθούν διατροφή με χαμηλά λιπαρά. Μετά την ηλικία των 2 ετών, τα παιδιά μπορούν άνετα να ακολουθούν ένα διατροφικό σχήμα με χαμηλά λιπαρά ενώ μετά την ηλικία των 5 ετών, ισχύουν οι ίδιες συστάσεις με αυτές των ενηλίκων. Δηλαδή, η συνολική ημερήσια πρόσληψη λιπαρών να μην ξεπερνά το 30% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Είναι σημαντικό το παιδί να προσλαμβάνει λιπαρά από ποικίλες πηγές, ώστε να καλύπτει τις ανάγκες του στα απαραίτητα λιπαρά οξέα, που βοηθούν στην ανάπτυξη και την υγεία. Αντίθετα μια διατροφή υπερβολικά φτωχή σε λιπαρά μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο παιδί. Σε περίπτωση υπέρβαρου/παχύσαρκου παιδιού, η προσπάθεια απώλειας βάρους μέσω ενός κατάλληλου διαιτολογικού προγράμματος, πρέπει να γίνεται πάντα με τη βοήθεια διαιτολόγου.


Τι μέτρα μπορείτε να πάρετε οι γονείς;
- Να δώσετε μεγαλύτερη σημασία στις διατροφικές συνήθειες της οικογένειας και τη φυσική άσκηση.
1.Βρείτε ενδιαφέροντα πιάτα, φροντίστε να υπάρχει ποικιλία, έτσι ώστε να τα χαίρετε όλη η οικογένεια και μην ξεχνάτε να σερβίρετε καθημερινά φρούτα και λαχανικά.
2. Περιορίστε ή σταματήστε να αγοράζετε ανθυγιεινά σνακ. Είναι άδικο να απαιτείτε από το παιδί σας να μη φάει κάτι το οποίο καταναλώνει όλη η υπόλοιπη οικογένεια.
3. Κάντε το φαγητό μια ευχάριστη και κοινωνική διαδικασία και προσπαθήστε να τρώτε τουλάχιστον ένα γεύμα όλοι μαζί.
4. Προσοχή στις μερίδες που σερβίρετε και χρησιμοποιήστε μικρά πιάτα για τα παιδιά.
5. Μην υποχρεώνετε τα παιδιά σας να αδειάσουν το πιάτο τους. Αφήστε να τους καθοδηγεί η όρεξή τους και μάθετέ τα να σταματούν να τρώνε όταν νιώθουν ότι χόρτασαν.
6. Περιορίστε το έτοιμο φαγητό τύπου φαστ φουντ σε λιγότερο από μια φορά την εβδομάδα και αντικαταστήστε με σπιτικό φαγητό.
7. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να αναζητήσουν κάποια φυσική δραστηριότητα και αναζητήστε τις δραστηριότητες που θα μπορούσατε να αναπτύξετε από κοινού ως οικογένεια. Τέλος, προσπαθήστε να εντάξετε την άσκηση και τη φυσική δραστηριότητα στην καθημερινή σας ζωή.

- Προμηθεύστε το παιδί με κολατσιό από το σπίτι, ώστε να αποφεύγεται η κατανάλωση έτοιμων φαγητών στο σχολείο. - Μέσω των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων, διεκδικήστε την ενεργοποίηση της θεσμοθετημένης Επιτροπής Ελέγχου των Κυλικείων, που αποτελείται από δασκάλους και γονείς, για καλύτερο έλεγχο των τροφίμων που διατίθενται στα κυλικεία.
- Ζητήστε επιπλέον ενημέρωση και επιμόρφωση σε θέματα υγιεινής διατροφής και προστασίας από ακατάλληλα προϊόντα διατροφής από ειδικούς επιστήμονες.

Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά είναι το μέλλον του τόπου μας…ας τους δώσουμε ότι τους αξίζει!


ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ MMedSc ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ –ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

«ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ…ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΑ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ?»

«ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ…ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΑ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ?»
Το θέμα των βιολογικών τροφίμων έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την επιστημονική κοινότητα, τα τελευταία χρόνια, αναφορικά με τη θρεπτική τους αξία, αλλά και με τον αντίκτυπο που έχουν τόσο στην ανθρώπινη υγεία όσο και στο περιβάλλον. Η εμφανής σύγκριση των βιολογικών και των συμβατικών τροφίμων σε όλα τα επίπεδα δεν καταλήγει σε σαφή ολοκληρωτικά συμπεράσματα, παρά το μεγάλο πλήθος των μελετών, εφόσον αδυνατούν προς το παρόν να στοιχειοθετήσουν επιστημονικά και τεκμηριωμένα τα αποτελέσματα.
Τι ορίζονται όμως ως βιολογικά τρόφιμα; Βιολογικά ορίζονται τα τρόφιμα που συμμορφώνονται με τις διαδικασίες που περιγράφονται στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία σχετικά με τη βιολογική γεωργία (Κανονισμός Ε.Ο.Κ. 2092/91) και πρέπει να φέρουν ειδική σήμανση από κάποιον αναγνωρισμένο φορέα (σε εθνικό ή/και σε παγκόσμιο επίπεδο). Πιο συγκεκριμένα η παραγωγή βιολογικών προϊόντων στηρίζεται σε φυσικούς τρόπους και τεχνικές καλλιέργειας, στη μη χρησιμοποίηση λιπασμάτων, ορμονών, χημικών, φυτοφαρμάκων και στη χρησιμοποίηση εναλλακτικών μορφών προστασίας των γεωργικών προϊόντων, στηρίζοντας παράλληλα τη διατήρηση της φυσικής ισορροπίας και τη γονιμότητα του εδάφους.
Η αγορά των βιολογικών τροφίμων έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, με τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα δημητριακά να καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς ενώ ακολουθούν, με ανοδική τάση, τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Εσείς ως γονείς έχετε συγκεκριμένους λόγους για να επιλέξετε τα βιολογικά τρόφιμα καθώς με αυτό τον τρόπο:
• Προστατεύετε την υγεία σας αλλά και της οικογένεια σας.
Τα βιολογικά προϊόντα (πατάτα, ντομάτα, μήλα κα.) περιέχουν συνήθως περισσότερες βιταμίνες μέταλλα, ιχνοστοιχεία και αντιοξειδωτικά με μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα σε σύγκριση με τα συμβατικά. Έχουν μικρότερη περιεκτικότητα σε νερό. Έτσι, τα θρεπτικά συστατικά βρίσκονται σε υψηλότερη συγκέντρωση στα εδώδιμα μέρη των τροφών γεγονός που επηρεάζει θετικά τη γεύση και το άρωμα. Επίσης, πολλά φυτοφάρμακα που είναι απαγορευμένα στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται σε συμβατικές καλλιέργειες του εξωτερικού και μέσω των εισαγωγών καταλήγουν στο πιάτο σας. Επομένως, τα βιολογικά τρόφιμα θεωρούνται περισσότερο ασφαλή από τα συμβατικά (μικρότερη συγκέντρωση νιτρωδών αλάτων, αγροχημικών, και απαγόρευση γενετικής τροποποίησης στα βιολογικά) και παρέχουν τα απαραίτητα στοιχεία για τη διαβίωση και ανάπτυξη των παιδιών, απαλλαγμένα από τοξικούς και μεταλλαξιογόνους παράγοντες.

• Μειώνετε το οικολογικό αποτύπωμα και συμπεριφέρεστε φιλικά προς το περιβάλλον:
Πιο συγκεκριμένα, προστατεύετε το έδαφος, καθώς αποφεύγεται η διάβρωση του εδάφους που προκαλείται από τις συμβατικές μεθόδους καλλιέργειας. Επίσης, προστατεύετε το νερό. Τα φυτοφάρμακα είναι γνωστό ότι μολύνουν τα υπόγεια ρεύματα νερού, τα οποία με την σειρά τους επιμολύνουν το πόσιμο νερό. Αν το μολυσμένο με φυτοφάρμακα νερό φτάσει τις λίμνες, τα ποτάμια και τα άλλα υδατικά αποθέματα, τότε ευνοείται η ταχεία ανάπτυξη φυκών και ασφυκτιά η φυσική χλωρίδα και πανίδα. Τέλος, εξοικονομείτε πόρους. Η συμβατική γεωργία χρησιμοποιεί κοστοβόρα ζιζανιοκτόνα στις καλλιέργειες, ενώ η βιολογική γεωργία χρησιμοποιεί μεθόδους λιγότερο ενεργοβόρες και φιλικές προς το περιβάλλον (ακόμη και χειρονακτικά). Ας μη ξεχνάμε ότι η βιολογική γεωργία ευνοεί την ανακύκλωση, τη φυσική ισορροπία, την υψηλότερη γονιμότητα του εδάφους, τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και τη μείωση της ρύπανσης.

• Διασφαλίζετε την υγεία των εργαζομένων στη γεωργική παραγωγή.
Μελέτες έχουν δείξει ότι οι αγρότες έχουν έξι φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε σχέση με το υπόλοιπο πληθυσμό. Επειδή τα λιπάσματα και τα χημικά προϊόντα συχνά διανέμονται μέσω του αέρα, ο αγροτικός πληθυσμός εκτίθενται σε μεγάλες ποσότητες χημικών ουσιών, χωρίς ιδιαίτερη προστασία.

• Δίνετε το παράδειγμα στα παιδιά και μπορούν έτσι να αποκτήσουν μια διαφορετική φιλοσοφία ζωής, καθώς μαθαίνουν να καταναλώνουν με μεγαλύτερη περιβαλλοντική συνείδηση, εφόσον τα βιολογικά προϊόντα δεν επιβαρύνουν το οικοσύστημα και συμβάλλουν στην αειφορία του πλανήτη.

Τι άλλο μπορείτε να κάνετε;
Σχολαστικό πλύσιμο στα συμβατικά προϊόντα και αφαίρεση του εξωτερικού φλοιού (όπου είναι εφικτό) στα συμβατικά προϊόντα συμβάλλοντας με αυτόν το τρόπο στην ελαχιστοποίηση τυχόν υπολειμμάτων χημικών, διατηρώντας παράλληλα υψηλό το επίπεδο των θρεπτικών ουσιών.

Αν τα βιολογικά τρόφιμα λόγω αυξημένης τιμής αγοράς δεν ταιριάζουν στον προϋπολογισμό ή τον τρόπο ζωής σας, μην ανησυχείτε. Οι περισσότεροι Οργανισμοί Υγείας αναφέρουν ότι τα οφέλη που προκύπτουν για την υγεία από τη γενικότερη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών αντισταθμίζουν τις όποιες ανησυχίες από τη χρήση φυτοφαρμάκων. Είτε επιλέξετε βιολογικά ή συμβατικά προϊόντα, προσπαθήστε να καταναλώνετε τουλάχιστον πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών ημερησίως. Αυτός εξακολουθεί να είναι ο πιο υγιεινός τρόπος για να εξασφαλίσετε τις απαραίτητες βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες για να θωρακίσετε προληπτικά την υγεία σας.

Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc.
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

‘Fat-phobic’ ή αλλιώς ‘λιπο-φοβικοί’ καταναλωτές…

‘Fat-phobic’ ή αλλιώς ‘λιπο-φοβικοί’ καταναλωτές…



Δεν υπάρχει πιο παρεξηγημένη έννοια στο χώρο της Διαιτολογίας – Διατροφής όσο τα διαιτητικά λίπη. Ειδικότερα, για τα άτομα που επιθυμούν να μειώσουν το σωματικό τους βάρος ή να οργανώσουν τη διατροφική τους συμπεριφορά η απότομη αποστροφή και η ραγδαία μείωση της κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε λιπαρά αποτελεί πεποίθηση. Σε αυτό μάλιστα συμβάλλουν μερικές φορές και οι διατροφικές συστάσεις των ειδικών, όταν δεν είναι σαφείς και ολοκληρωμένες, με αποτέλεσμα τη λανθασμένη ερμηνεία τους και την κατεύθυνση του κοινού σε μονοπάτια απαγόρευσης και πλήρους αποφυγής των τροφίμων που περιέχουν λιπαρά.



Έτσι, στην δεκαετία του ΄80, μια νέα κατηγορία έκανε την εμφάνισή της στο δυτικό αναπτυγμένο κόσμο, οι‘Fat-phobic’ ή αλλιώς ‘λιπο-φοβικοί’ καταναλωτές, που διέπονται από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και γνωρίσματα, όπως αναλύεται στη συνέχεια. Φαίνεται ότι η τάση για λιποφοβία, τα τελευταία χρόνια, ζει την κορύφωση της και ίσως χρειαστεί άλλα τόσα χρόνια για να υποχωρήσει, έως ότου η σύγχρονη επιστημονική γνώση γίνει ‘κοινή γνώση’.



Τα άτομα αυτά (60% των καταναλωτών στις Η.Π.Α) προτιμούν και αγοράζουν μόνο τα προϊόντα που αναγράφουν στην συσκευασία τους τη φράση ‘χωρίς λιπαρά’ ή ‘ 0% λιπαρά’. Μάλιστα οι επιλογές των συγκεκριμένων τροφίμων διαφέρουν ανάλογα με το φύλο του καταναλωτή σύμφωνα με τη μελέτη του M.Barker (Br. J. Nutr. 1995). Επίσης, δεν δίνουν καμία σημασία στο μέγεθος της μερίδας του προϊόντος αλλά ούτε και στην περιεκτικότητα του σε ζάχαρη και στα υπόλοιπα διατροφικά στοιχεία που αναγράφονται στην ετικέτα.



Επιπρόσθετα, διατηρούν την εντύπωση ότι καταναλώνοντας τα συγκεκριμένα τρόφιμα σε μεγάλη ποσότητα, (α) θα πάρουν άφεση αμαρτιών από τις συνολικές θερμίδες που προσλαμβάνουν, καθώς (β) έχουν θεωρητικά ελέγξει την ποιότητα της τροφής που επέλεξαν. Στην πραγματικότητα, σφάλλουν και στις δύο εικασίες.



■Είναι επιστημονικά αποδεκτό ότι η απώλεια σωματικού βάρους στηρίζεται στο συνολικό θερμιδικό έλλειμμα που δημιουργείται από τη διαφορά της συνολικής καταναλισκομένης ενέργειας και της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας (σε θερμίδες). Επομένως, αν ένα τρόφιμο δεν περιέχει στα συστατικά του καθόλου λιπαρά, δεν σημαίνει ότι έχει απαραίτητα χαμηλές θερμίδες εφόσον αυτό μπορεί να περιέχει υψηλά ποσοστά σακχάρων ή πρωτεϊνών. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ένα προϊόν με 0% λιπαρά δεν σημαίνει ότι έχει 0 θερμίδες!


■Όσον αφορά στην ποιότητα του τροφίμου, αυτή δεν κρίνεται αποκλειστικά και μόνο από την περιεκτικότητα σε λιπαρά αλλά από τη συνολική διατροφική του αξία, η οποία προκύπτει από τη συνολική θερμιδική αξία και την περιεκτικότητα σε μακροθρεπτικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες) και μικροθρεπτικά (βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία) συστατικά. Έτσι, ένα προϊόν δεν είναι και τόσο ‘ποιοτικό’ αν περιέχει υψηλό ποσοστό αλατιού, βελτιωτικών, και συντηρητικών σε μια προσπάθεια επαναφοράς της γεύσης και της υφής σε σχέση με το πλήρες σε λιπαρά τρόφιμο.




Από την άλλη πλευρά, η βιομηχανία τροφίμων που φαίνεται να έχει επενδύσει πολλά σε αυτές τις δύο “μαγικές” λέξεις στην ετικέτα των τροφίμων σε συνδυασμό με την ελλιπή εκπαίδευση των καταναλωτών αναφορικά με την ανάγνωση και την ερμηνεία της ετικέτας διατροφικών στοιχείων και των λοιπών ισχυρισμών υγείας, ωθούν μερίδα του κοινού σε στοχευμένες, ακραίες και επιβλαβείς διατροφικές επιλογές. Καθίσταται σαφές ότι οι εταιρείες θα πρέπει να συμμορφώνονται με την Κοινοτική Οδηγία 90/496/ΕΟΚ, που αφορά στα ποσοστά περιεκτικότητας τροφίμων σε λιπαρά, σύμφωνα με την οποία ο ισχυρισμός ‘χαμηλά λιπαρά’ μπορεί να γίνει μόνο όταν το προϊόν περιέχει λιγότερα από 3g λιπαρών ανά 100g ή 1,5g λιπαρών ανά 100ml, ο ισχυρισμός ‘χωρίς λιπαρά’ αφορά σε προϊόντα που περιέχουν λιγότερα από 0,5g λιπαρών ανά 100g ή 100ml, ενώ ισχυρισμοί που εκφράζονται ως «X% χωρίς λιπαρά» απαγορεύονται. Συνεπώς, αυτή η ‘φοβία’ αποκλειστικά για το λίπος και τα προϊόντα που το περιέχουν χωρίς κανένα διαχωρισμό στο είδος των λιπαρών οξέων, στην πραγματικότητα είναι αβάσιμη και συνάμα επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία καθώς μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στα σκοτεινά μονοπάτια των διατροφικών διαταραχών (Myslobodsky, Obes Rev 2005, Woud et al. Appetite 2011).




Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν μόνο ‘κακά’ λιπαρά (όπως τα ζωικά, κυρίως κορεσμένα λιπαρά οξέα και τρανς) που πρέπει να αποφεύγονται αλλά υπάρχουν και εκείνα που δρουν ευεργετικά στον οργανισμό (κυρίως φυτικά και σε ψάρια, ακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα) και πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά!

Έτσι υπάρχουν και τα λιπαρά εκείνα τα οποία παρέχουν πολύτιμα υλικά για τα κύτταρα του σώματος (π.χ. του δέρματος, ορμόνες), προστατεύουν το καρδιαγγειακό σύστημα (κυρίως της δεύτερης κατηγορίας), προσδίδουν άρωμα και νοστιμιά στα τρόφιμα, ενώ αυξάνουν παράλληλα το αίσθημα του κορεσμού (και μειώνουν το τσιμπολόγημα).



Μια αφοριστική επομένως αποστροφή στο λίπος και σε ότι το περιέχει καθώς και μια επακόλουθη υπερκατανάλωση ‘άλιπων’ προϊόντων πιθανόν να δημιουργήσει νέα προβλήματα παρά την προσδοκώμενη επίλυση των ήδη υπαρχόντων π.χ. μείωση σωματικού βάρους. Μελέτες έχουν δείξει ότι παρόλο τη γενικευμένη υψηλή συνολική πρόσληψη λιπαρών, το 80-90% των καταναλωτών υπολείπετε στην πρόσληψη των ‘καλών’ λιπαρών. Επομένως, μια διατροφή με χαμηλά ή καθόλου με λιπαρά δεν είναι πάντα λύση υγείας. Αντίθετα, μια διατροφή με τα σωστά λιπαρά είναι η λύση που επιζητάτε!



Τελειώνοντας μπορούμε να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι οι ‘φοβίες’ και οι εμμονές δεν χαρακτήριζαν ποτέ τη σωστή διατροφική συμπεριφορά, η οποία προκύπτει από την ισορροπία, την ποικιλία και το μέτρο στη διατροφική επιλογή. Η βιομηχανία τροφίμων και οι επιστήμονες υγείας θα πρέπει να συστρατευτούν στον αγώνα έγκυρης ενημέρωσης του κοινού σε θέματα που άπτονται της υγιεινής διατροφής και ευεξίας καθώς και της προβολής σωστών διατροφικών προτύπων.



FAT-PHOBIC στα ‘κακά’ λιπαρά, FAT-LOVER στα ‘καλά’ λιπαρά…







Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc.

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Πάρτε ένα κιλό την ημέρα…!!!

Πάρτε ένα κιλό την ημέρα…!!!



Όσο παράδοξο και εάν σας ακούγετε, πρόκειται για μια βασική διαιτητική οδηγία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) με στόχο την πρόληψη των νοσημάτων φθοράς και τη βελτίωση της ανθρώπινης υγείας. Με μια μικρή διευκρίνιση όμως! Το ένα κιλό δεν αναφέρεται στο σωματικό σας βάρος αλλά στο συνολικό πραγματικό βάρος που ζυγίζουν τα φρούτα και τα λαχανικά που πρέπει να καταναλώνει κάποιος καθημερινά για να αποκομίζει τα σημαντικά ευεργετικά οφέλη.



Πιο συγκεκριμένα, η διατροφική συμβουλή που ισχύει σήμερα ορίζει την ημερήσια κατανάλωση τουλάχιστον 5 μερίδων φρέσκων φρούτων και λαχανικών, ενώ η μεγαλύτερη κατανάλωση (πχ 5-8 μερίδες) προσδίδει μεγαλύτερα οφέλη σύμφωνα με την μελέτη EPIC-Heart. Ως μερίδα φρούτου ή λαχανικού είναι η ποσότητα που περιέχεται μέσα σε ένα μικρό ποτήρι (240 ml) ή ένα μικρό ποτήρι χυμού ή ένα φρούτο μετρίου μεγέθους ή ακόμη ένα μικρό μπολ με σαλάτα. Αν αθροίσετε το πραγματικό βάρος των φρούτων και των λαχανικών προκύπτει περίπου το ένα κιλό που αναφέρθηκε στην αρχή. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στον προσδιορισμό του μεγέθους της μερίδας στα φρούτα και τα λαχανικά. Μάλιστα, τα τελευταία δύο χρόνια λαμβάνει χώρα η ενημερωτική καμπάνια με τίτλο ‘Μερίδες: το μέγεθος … μετράει’ από το portal Διατροφής, medNutrition, υπό την αιγίδα του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων με στόχο την εκπαίδευση του κοινού για το ποια είναι η κατάλληλη μερίδα, ανά κατηγορία τροφίμου.



Τα φρούτα και τα λαχανικά αφορούν σε δύο κατηγορίες τροφίμων, με έντονα, ζωηρά χρώματα και γεύσεις, όπου η σημασία τους για την διατροφή του ανθρώπου είναι ζωτική για την προώθηση της καλής του υγείας καθώς περιέχουν και προσφέρουν στον οργανισμό όλες τις απαραίτητες βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες που χρειάζεται. Τα κυριότερα οφέλη από την καθημερινή κατανάλωση ‘ενός κιλού’ σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά – κάτι ανάλογο με αυτό που έκαναν και οι πρόγονοί μας – σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες είναι:

- η αισθητή μείωση της χοληστερίνης και της πίεσης του αίματος

- ο εφοδιασμός του οργανισμού με μια πληθώρα θρεπτικών συστατικών και αντιοξειδωτικές ουσίες

- η προστασία από την εμφάνιση ορισμένων μορφών καρκίνων (πχ παχέος εντέρου, στόματος)

- η προστασία από καρδιακές παθήσεις και ανάπτυξης αθηροσκλήρωσης

- η αντιοξειδωτική προστασία του οργανισμού, η τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος, ασπίδα ενάντια στην καταστροφή των κυττάρων

- η προστασία από την εμφάνιση διαβήτη, λόγω χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και δυσκοιλιότητας λόγω των φυτικών ινών που περιέχονται

- η διατήρηση του αισθήματος του κορεσμού για περισσότερη ώρα (συμβολή στην πρόληψη της παχυσαρκίας)

- η προστασία από φλεγμονές και έλκη αλλά και από την επίδραση τυχόν τοξικών συστατικών της τροφής στο έντερο



Επίσης, αν φανταστείτε ότι ψωνίζετε συχνά τα φρούτα και λαχανικά που χρειάζεστε καθημερινά, (τα οποία ζυγίζουν τουλάχιστον1 κιλότη φορά) και περπατήσετε με τα ψώνια στο χέρι, στην αγορά, μέχρι το αμάξι ή το σπίτι, για τουλάχιστον 20 λεπτά, αυτό αποτελεί μια καλή λύση για την απαιτούμενη καθημερινή φυσική δραστηριότητα!

Αν και παλαιότερα η Ελλάδα ήταν από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την υψηλότερη κατανάλωση φρούτων, με την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία να ακολουθούν, τα τελευταία χρόνια η κατανάλωση αυτή άρχισε να μειώνεται, ιδιαίτερα στα νεαρά άτομα, παιδιά και εφήβους. Μερικοί τρόποι, λοιπόν, για να αυξήσετε την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι:

- συνοδεύστε όλα τα βασικά γεύματα με σαλάτα ή ψητά λαχανικά ως συνοδευτικό

- συμπληρώστε το πρωινό και καθιερώστε στα ενδιάμεσα γεύματα με σνακ ένα φρούτο ή χυμό φρούτου ή πολύχρωμη φρουτοσαλάτα ή ράβδους λαχανικών.

- προτιμήστε σάλτσες με ντομάτα και όχι παχυντικές με κρέμα γάλακτος, μαγιονέζα και άλλα dressings

- χρησιμοποιήστε στα γλυκά σας, φρούτα εποχής, πχ μηλόπιτα ή ζελέ με φρούτα ή φρουτόκρεμα ή συνδυάστε φρούτα με γάλα ή γιαούρτι για λαχταριστά smoothies

- επιλέξτε μια πολύχρωμη σαλάτα ή σούπα λαχανικών ως κύριο γεύμα ή για βραδινό.



Επομένως, η διαιτητική οδηγία για την πρόσληψη/κατανάλωση ενός κιλού φρέσκων φρούτων και λαχανικών εποχής ανά ημέρα είναι ζωτικής σημασίας καθώς ρυθμίζει το σωματικό βάρος, θωρακίζει την υγεία και συμβάλλει στην μακροβιότητα του ανθρώπου, γι’ αυτό και θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού διαιτολογίου. Πάρτε, λοιπόν, ένα κιλό την ημέρα, με τη συμβολή του διαιτολόγου σας. Ίσως να είναι η μόνη φορά…





Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc.

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

Τα τελευταία νέα που αφορούν στην Επιστήμη της Διαιτολογίας – Διατροφής όπως παρουσιάστηκαν στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διατροφής – Διαιτολογίας.

Τα τελευταία νέα που αφορούν στην Επιστήμη της Διαιτολογίας – Διατροφής όπως παρουσιάστηκαν στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διατροφής – Διαιτολογίας.



Με απόλυτη επιτυχία και ρεκόρ συμμετοχών ολοκληρώθηκε το τετραήμερο συνέδριο (24-27 Νοεμβρίου 2011) που διοργάνωσε ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διαιτολόγων – Διατροφολόγων στο Θέατρον, Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» στην Αθήνα.

Διαιτολόγοι, διατροφολόγοι, ιατροί, ειδικοί επιστήμονες υγείας, η ακαδημαϊκή κοινότητα και εκπρόσωποι της πολιτείας χαιρέτησαν τις εργασίες του συνεδρίου. Σημαντική φέτος ήταν και η παρουσία ατόμων από το διεθνή χώρο της διαιτολογίας – διατροφής, όπως αυτή της προέδρου του Αμερικάνικου Συλλόγου Διαιτολόγων (ADA), κ. Εscott - Stump και της Dr A. De Looy, Προέδρου της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Διαιτολογικών Συλλόγων (EFAD).

Τα συμπεράσματα του συνεδρίου, έτσι όπως παρουσιάστηκαν από ξένους και Έλληνες ομιλητές, ήταν πολλά, ενδιαφέροντα και επίκαιρα, τόσο σε κλινικό επίπεδο όσο και σε πρακτικές που αφορούν στην Προαγωγή της Δημόσιας Υγείας.

Συγκεκριμένα:

■Τα νεότερα δεδομένα για τη διατροφική αντιμετώπιση του Σακχαρώδους Διαβήτη (ΣΔ) συνιστούν την επίσκεψη του ασθενούς σε Κλινικό Διαιτολόγο με εμπειρία στην αντιμετώπιση του ΣΔ με στόχο την απώλεια σωματικού βάρους τουλάχιστον κατά 7% και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας μέτριας έντασης (πχ περπάτημα) σε τουλάχιστον 150 λεπτά εβδομαδιαίος.
■Καινούργια δεδομένα για δύο νέα συστατικά των τροφών, την πολυκοσανόλη και τη μονακολίνη στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης σύμφωνα με τις νέες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας.
■Σύμφωνα με τη μελέτη PANACEA είναι πιθανόν η Μεσογειακή διατροφή να αποτελεί προστατευτικό παράγοντα είτε για την εμφάνιση άσθματος είτε των διαφόρων συμπτωμάτων του.
■Σε σημαντικά συμπεράσματα κατέληξε η έρευνα ‘Μερίδες…το μέγεθος μετράει’ καθώς βρέθηκε ότι η κατανάλωση μεγαλύτερων μερίδων σχετίζεται θετικά με το Δείκτη Μάζας Σώματος και ότι τα μεγάλα σκεύη οδηγούν σε υπερκατανάλωση, σε αντίθεση με το μικρό πιάτο και τη σαλάτα στο γεύμα που μειώνουν αποτελεσματικά την προσλαμβανόμενη ενέργεια.
■Η πρόσφατη μελέτη της κ. Χ. Καστορίνη και συνεργατών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συχνή παράληψη γεύματος λόγω φόρτου εργασίας και η κατανάλωση τροφής υπό συνθήκες πίεσης και άγχους, έχουν επιβαρυντικές συνέπειες όσον αφορά στην εκδήλωση καρδιαγγειακών συμβαμάτων γεγονός που αξίζει να αναφέρεται ως σύσταση στην καθημερινή κλινική πράξη.
■Τροποποίηση της συμπεριφοράς για τη θεραπεία της παχυσαρκίας, προτείνουν οι ειδικοί, μέσα από την αυτοπαρακολούθηση: έλεγχος βάρους, σωματική δραστηριότητα και τροποποίηση διαιτητικής συμπεριφοράς το τρίπτυχο της επιτυχίας.
■Η καθηγήτρια κ. Καψοκεφάλου σε ομιλία της, τόνισε τη σημασία της επαρκούς ενυδάτωσης στη μείωση της κούρασης, στην αύξηση της συγκέντρωσης, καθώς και στην καλύτερη μνήμη.
■Σύμφωνα με νεότερα δεδομένα, η αύξηση στην κατανάλωση γαλακτοκομικών μειώνει κατά 10-15% τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης, ενώ σημαντική είναι η πρόσληψη φρούτων και λαχανικών για τη ρύθμιση της αυξημένης αρτηριακής πίεσης.
■4η σε κατάταξη η Ελλάδα στην παιδική παχυσαρκία, με τον επιπολασμό της να αυξάνεται ανεξαρτήτως φύλου ή γεωγραφικής περιοχής. Περισσότερα, από το 50% των παιδιών δεν ακολουθούν τη Μεσογειακή Διατροφή (ΜΔ) και πολλά από αυτά εμφανίζουν διατροφικές ελλείψεις και κυρίως σε σίδηρο.
■Αντίθετα, σύμφωνα με τη μελέτη του κ. Ι. Βασιλούδη και συνεργατών, η υψηλή προσκόλληση στη ΜΔ, τα καθημερινά γεύματα με την οικογένεια και η περιορισμένη παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων φαίνεται ότι σχετίζονται θετικά με τη σχολική επίδοση των εφήβων μαθητών.
■Στο στρογγυλό τραπέζι: Οικολογία & Διατροφή – Καινοτόμες τάσεις στον τομέα της Διατροφής, ο κ. Π. Βαραγιάννης και κ. Π. Γεωργιάδης ανέφεραν στην ομιλία τους ότι η οικολογική επιβάρυνση της Γης συσχετίζεται με τη διατροφή του ανθρώπου και η σωστή διατροφική επιλογή – συμπεριφορά, μπορεί να αποτελέσει πολιτική πράξη, αν αυτή διέπεται από τι εξής αρχές: την προστασία των φυσικών πόρων, τη δημιουργία λιγότερων αποβλήτων και την ελάττωση του οικολογικού αποτυπώματος και των τροφοχιλιομέτρων (slow food: καλή, καθαρή και δίκαιη τροφή).


Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc.

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων