διαιτο-Λόγιος

διαιτο-Λόγιος

 

Αφορμή για το άρθρο τούτο στάθηκε η συγγραφή ενός βιβλίου, το οποίο αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα, καθώς και η ολοένα αυξανόμενη συγγραφική παρουσία των συναδέλφων διαιτολόγων στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Πράγματι, η ποικιλία στη θεματολογία των άρθρων, η πληρότητα και η επιστημονική τεκμηρίωση της ενημέρωσης που πραγματεύονται οι συγγραφείς διαιτολόγοι είναι αξιοσημείωτη, και ιδιαιτέρα αισθητή τα τελευταία χρόνια, ανταποκρινόμενη επιτυχώς στο κάλεσμα του κοινού για σωστή πληροφόρηση σε θέματα διατροφής και υγείας.

 

Γίνεται επομένως αντιληπτός ο πολυδιάστατος ρόλος του επαγγελματία διαιτολόγου, ο οποίος ξεπερνά τον κλασικό καθορισμό των αρμοδιοτήτων του ως Επιστήμονα Υγείας και μεταβαίνει στον τομέα της εκπαίδευσης του κοινού, δίνοντας δείγματα γραφής σε ένα ευρύ φάσμα διατροφικής θεματολογίας, με απώτερο σκοπό την όσο το δυνατό πληρέστερη κατανόηση της αξίας της υγιεινής διατροφής.  Στον ορισμό κλασικές αρμοδιότητες (καθήκοντα) νοούνται ως κυριότερες ο σχεδιασμός, ο προγραμματισμός, η σύνταξη, η επίβλεψη και η υποστήριξη της εκτέλεσης προγραμμάτων διατροφής – δίαιτας σε υγιή ή ασθενή πληθυσμό.

 

Όμως ο διαιτο-Λόγιος είναι κάτι άλλο. Ο διαιτολόγος, ως ‘λόγιος = πνευματικά καλλιεργημένος’ άνθρωπος της επιστήμης κεντρίζει το ενδιαφέρον και προσκαλεί έτερους επιστήμονες, ειδικούς και μορφωμένους ανθρώπους να σχολιάσουν και να ασχοληθούν με το θέμα επιδιώκοντας συνεχώς τη βελτίωση της επιστημονικής γνώσης.  Στόχος του, ως ένα βαθμό, είναι να συμβάλλει, με το εν γένει συγγραφικό του αποτύπωμα, στη δημιουργία και διατήρηση κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης, εποικοδομητικής συνεργασίας και συναδελφικής αλληλεγγύης με εξειδικευμένο προσωπικό ή διάφορους φορείς που εμπλέκονται με θέματα διατροφής.

 

Η διαφορετική οπτική ματιά και προσέγγιση ενός θέματος από το διαιτολόγο, δημιουργεί μια νέα διάσταση και προοπτική στο θέμα εφόσον η ανάλυση του πραγματοποιείται, εν τέλει, υπό το πρίσμα ενός συνόλου επιστημονικών θεωριών, αρχών, συμπεριφορών και λοιπών πληροφοριών. Έτσι, η πέννα του συγγραφέα θα πρέπει να διακρίνεται από λογική στην επιχειρηματολογία, εντιμότητα στην ανάλυση των επιστημονικών δεδομένων, φαντασία στη συναρμολόγηση των διάφορων θεωρημάτων και ερευνών, ευφράδεια και άριστο χειρισμό του γλωσσικού πλούτου, αντικειμενικότητα ακόμη και μέσα από προσωπικά βιώματα, τεράστιο εύρος και βάθος γνώσεων καθώς και  σαφήνεια στην τελική άποψη.  Το επιστέγασμα της συγγραφικής προσπάθειας είναι σίγουρα διαφορετικό και άξιο προσοχής, καθώς εμπεριέχει διάφορους συσχετισμούς, συνδυασμούς και αλληλεξαρτήσεις της Επιστήμης της Διατροφής με άλλους επιστημονικούς ή μη κλάδους, διατυπωμένο με εύληπτο ύφος και τρόπο. 

 

Επομένως, απαραίτητα εφόδια για τη φαρέτρα του ‘διαιτολόγιου’ αποτελούν η μόρφωση, η επιστημοσύνη, η πνευματική καλλιέργεια, η παίδευση, η κριτική ικανότητα, η φαντασία, η εμπειρία και η ευρυμάθεια, με στόχο την ‘έντυπη’ ενημέρωση του πληθυσμού. Έχοντας ως εφαλτήριο τα προσόντα αυτά, η ανεύρεση, η επεξεργασία και η τελική διατύπωση για τη σχέση της διατροφής όχι μόνο με την υγεία αλλά και με άλλους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως η τέχνη, η εργασία, ο αθλητισμός, το περιβάλλον, η οικονομία, η θρησκεία, η γαστρονομία κ.α, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και χρήσιμη για το ευρύ κοινό. Έτσι δίνεται  η δυνατότητα στον αναγνώστη να αντιληφθεί, να κατανοήσει σε βάθος το θέμα που τον ενδιαφέρει και να κάνει ελεύθερος τις δικές του επιλογές.

 

Η διατροφή είναι … γεύση, είναι…αισθήσεις, είναι έμπνευση και δημιουργία, είναι … Ιστορία… είναι Πολιτισμός είναι…Καλή Τέχνη! Εξάλλου, είναι η  υγιεινή διατροφή αυτή που προσφέρει ευζωία, ευεξία και μακροζωία, και ο κόσμος πρέπει να παραλάβει αυτή την πληροφόρηση με οποιοδήποτε τρόπο. Ο διαιτο-Λόγιος έχει αναλάβει την αποστολή αυτή και με στοχευμένη αρθρογραφία, φαντασία στο γραπτό λόγο και πρακτικότητα στις συμβουλές, επιδιώκει την πληρέστερη ενημέρωση του κοινού.   Ίσως ένας νέος ρόλος του διαιτολόγου να έχει ξεκινήσει να διαγράφεται!

 

 

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ MMedSc

ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ –ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

 

Παιδική παχυσαρκία…μύθοι & αλήθειες!

Παιδική παχυσαρκία…μύθοι & αλήθειες!

Η παχυσαρκία είναι σοβαρότατη ασθένεια με πολλές και αρνητικές συνέπειες, σωματικές και ψυχολογικές. Θεωρείται μια σύγχρονη «μάστιγα» της υγείας του κοινωνικού συνόλου, μια νόσος που λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας. Παράλληλα, η παιδική παχυσαρκία αυξάνεται συνεχώς παγκοσμίως, αποτελώντας πλέον μία από τις συνήθεις χρόνιες παιδικές ασθένειες με αυξημένο κίνδυνο παραμονής της στην ενήλικο ζωή και μεγάλη νοσηρότητα.

Τα διαγνωστικά κριτήρια της παιδικής παχυσαρκίας είναι:
1. Οι καμπύλες ανάπτυξης με το οποίο συγκρίνεται το βάρος και το ύψος του παιδιού με αυτό που έχει ο μέσος όρος των παιδιών της ηλικίας του.
2. Όταν το βάρος του παιδιού υπερβαίνει το 120% του ιδανικού για το ύψος και την ηλικία του βάρους.
3. Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) προσαρμοσμένος με διαφορετικά όρια για τα παιδιά, σύμφωνα με τους αντίστοιχους πίνακες του Cole et al. για παιδιά.

ΑΛΗΘΕΙΑ:
Στη χώρα μας, η παιδική παχυσαρκία έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια ενώ σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, το 40,2 % των παιδιών είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο (The GRECO study’, Paul Farajian et. al, 2011), γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό το οποίο χρήζει άμεσης πολυεπίπεδης παρέμβασης. Μάλιστα η συγκεκριμένη αυξητική τάση του ποσοστού παιδικής παχυσαρκίας διαγράφεται εμφανώς και σε όλες τις προγενέστερες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα τα προηγούμενα έτη. Γίνετε επομένως αντιληπτό ότι η παιδική παχυσαρκία είναι ένα σύγχρονο πρόβλημα που επηρεάζει σημαντικά πλέον και την Ελληνική κοινωνία. Στην προσπάθεια να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο, έχουν δημιουργηθεί και εφαρμοστεί σε πολλές χώρες διαφόρων τύπων προγράμματα παρέμβασης και στρατηγικής.

ΑΛΗΘΕΙΑ:
Υπάρχουν κρίσιμες περίοδοι για την εκδήλωση παχυσαρκίας στα παιδιά. Η ηλικία των 6-7 χρόνων είναι η περίοδος της απότομης αύξησης των λιποκυττάρων. Αν όμως αυτή η φυσιολογική αύξηση πραγματοποιηθεί νωρίτερα ή απότομα και γρήγορα, τότε το παιδί παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο για εμφάνισης παχυσαρκίας.

ΑΛΗΘΕΙΑ:
Υπάρχουν σοβαρές επιπλοκές της παιδικής παχυσαρκίας: εκτός από τις μεταβολικές-ορμονικές και τις καρδιοαναπνευστικές, υπάρχουν και οι ψυχοκοινωνικές επιπλοκές όπως υποτίμηση του εαυτού, τάση απομόνωσης, εκδήλωση διαταραχών διατροφικής συμπεριφοράς, όπως περιστασιακή υπερφαγία, νευρική ανορεξία και βουλιμία, αγχώδεις εκδηλώσεις και τέλος κατάθλιψη.

ΑΛΗΘΕΙΑ:
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας αποτελείται από 4 άξονες: α. υιοθέτηση σωστής διατροφικής συμπεριφοράς (σωστή κατανομή γευμάτων, ελαχιστοποίηση ‘τσιμπολογήματος’, πλούσιο πρωινό, ελάττωση τροφών πλούσιων σε λιπαρά και αντικατάσταση με χυμούς, φρούτα και γαλακτοκομικά) , β. καθημερινή σωματική δραστηριότητα (ευχάριστη και όχι καταναγκαστική, συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα), γ. έλεγχος του σωματικού βάρους, και δ. αντιμετώπιση πιθανών επιπλοκών. Συνιστάται πάντα στα παιδιά η σωστή διατήρηση του βάρους σε σχέση με την ανάπτυξη. Δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι η σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών εξαρτάται από το αν παίρνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται μέσω μιας ισορροπημένης και πλούσιας διατροφής. Η διατροφή τους μπορεί να επηρεάσει την απόδοσή τους στο σχολείο, τη συμπεριφορά τους και τη φυσική τους υγεία. Σε αυτή τη φάση η συμβολή του παιδιάτρου ή του διαιτολόγου είναι ιδιαίτερα χρήσιμη.

ΑΛΗΘΕΙΑ:
Οι πιο επιτυχημένες πρωτοβουλίες είναι εκείνες που προσαρμόζουν το πρόγραμμα παρέμβασης στις συγκεκριμένες ανάγκες του παιδιού (από την άποψη της ηλικίας, του φύλου), λειτουργούν δημιουργικά (πολύπλευρη παρέμβαση), λαμβάνοντας υπόψη τις διαθέσιμες εγκαταστάσεις (διαιτολογικό γραφείο, αθλητικοί χώροι, χώροι εστίασης) και την τεχνογνωσία (εκπαιδευτικό υλικό: ιστοσελίδα, φυλλάδια, dvd, κ.α), επιδιώκουν τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων πλευρών (γονείς και παιδιά) κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, της εφαρμογής και της αξιολόγησης του προγράμματος παρέμβασης και προτείνουν τη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος που ευνοεί τη σωστή διατροφή και τη συστηματική σωματική δραστηριότητα.

ΜΥΘΟΣ: Τα παιδιά δεν μπορούν να ακολουθούν διατροφή με χαμηλά λιπαρά. Μετά την ηλικία των 2 ετών, τα παιδιά μπορούν άνετα να ακολουθούν ένα διατροφικό σχήμα με χαμηλά λιπαρά ενώ μετά την ηλικία των 5 ετών, ισχύουν οι ίδιες συστάσεις με αυτές των ενηλίκων. Δηλαδή, η συνολική ημερήσια πρόσληψη λιπαρών να μην ξεπερνά το 30% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Είναι σημαντικό το παιδί να προσλαμβάνει λιπαρά από ποικίλες πηγές, ώστε να καλύπτει τις ανάγκες του στα απαραίτητα λιπαρά οξέα, που βοηθούν στην ανάπτυξη και την υγεία. Αντίθετα μια διατροφή υπερβολικά φτωχή σε λιπαρά μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο παιδί. Σε περίπτωση υπέρβαρου/παχύσαρκου παιδιού, η προσπάθεια απώλειας βάρους μέσω ενός κατάλληλου διαιτολογικού προγράμματος, πρέπει να γίνεται πάντα με τη βοήθεια διαιτολόγου.


Τι μέτρα μπορείτε να πάρετε οι γονείς;
- Να δώσετε μεγαλύτερη σημασία στις διατροφικές συνήθειες της οικογένειας και τη φυσική άσκηση.
1.Βρείτε ενδιαφέροντα πιάτα, φροντίστε να υπάρχει ποικιλία, έτσι ώστε να τα χαίρετε όλη η οικογένεια και μην ξεχνάτε να σερβίρετε καθημερινά φρούτα και λαχανικά.
2. Περιορίστε ή σταματήστε να αγοράζετε ανθυγιεινά σνακ. Είναι άδικο να απαιτείτε από το παιδί σας να μη φάει κάτι το οποίο καταναλώνει όλη η υπόλοιπη οικογένεια.
3. Κάντε το φαγητό μια ευχάριστη και κοινωνική διαδικασία και προσπαθήστε να τρώτε τουλάχιστον ένα γεύμα όλοι μαζί.
4. Προσοχή στις μερίδες που σερβίρετε και χρησιμοποιήστε μικρά πιάτα για τα παιδιά.
5. Μην υποχρεώνετε τα παιδιά σας να αδειάσουν το πιάτο τους. Αφήστε να τους καθοδηγεί η όρεξή τους και μάθετέ τα να σταματούν να τρώνε όταν νιώθουν ότι χόρτασαν.
6. Περιορίστε το έτοιμο φαγητό τύπου φαστ φουντ σε λιγότερο από μια φορά την εβδομάδα και αντικαταστήστε με σπιτικό φαγητό.
7. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να αναζητήσουν κάποια φυσική δραστηριότητα και αναζητήστε τις δραστηριότητες που θα μπορούσατε να αναπτύξετε από κοινού ως οικογένεια. Τέλος, προσπαθήστε να εντάξετε την άσκηση και τη φυσική δραστηριότητα στην καθημερινή σας ζωή.

- Προμηθεύστε το παιδί με κολατσιό από το σπίτι, ώστε να αποφεύγεται η κατανάλωση έτοιμων φαγητών στο σχολείο. - Μέσω των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων, διεκδικήστε την ενεργοποίηση της θεσμοθετημένης Επιτροπής Ελέγχου των Κυλικείων, που αποτελείται από δασκάλους και γονείς, για καλύτερο έλεγχο των τροφίμων που διατίθενται στα κυλικεία.
- Ζητήστε επιπλέον ενημέρωση και επιμόρφωση σε θέματα υγιεινής διατροφής και προστασίας από ακατάλληλα προϊόντα διατροφής από ειδικούς επιστήμονες.

Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά είναι το μέλλον του τόπου μας…ας τους δώσουμε ότι τους αξίζει!


ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ MMedSc ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ –ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

«ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ…ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΑ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ?»

«ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ…ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΑ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ?»
Το θέμα των βιολογικών τροφίμων έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την επιστημονική κοινότητα, τα τελευταία χρόνια, αναφορικά με τη θρεπτική τους αξία, αλλά και με τον αντίκτυπο που έχουν τόσο στην ανθρώπινη υγεία όσο και στο περιβάλλον. Η εμφανής σύγκριση των βιολογικών και των συμβατικών τροφίμων σε όλα τα επίπεδα δεν καταλήγει σε σαφή ολοκληρωτικά συμπεράσματα, παρά το μεγάλο πλήθος των μελετών, εφόσον αδυνατούν προς το παρόν να στοιχειοθετήσουν επιστημονικά και τεκμηριωμένα τα αποτελέσματα.
Τι ορίζονται όμως ως βιολογικά τρόφιμα; Βιολογικά ορίζονται τα τρόφιμα που συμμορφώνονται με τις διαδικασίες που περιγράφονται στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία σχετικά με τη βιολογική γεωργία (Κανονισμός Ε.Ο.Κ. 2092/91) και πρέπει να φέρουν ειδική σήμανση από κάποιον αναγνωρισμένο φορέα (σε εθνικό ή/και σε παγκόσμιο επίπεδο). Πιο συγκεκριμένα η παραγωγή βιολογικών προϊόντων στηρίζεται σε φυσικούς τρόπους και τεχνικές καλλιέργειας, στη μη χρησιμοποίηση λιπασμάτων, ορμονών, χημικών, φυτοφαρμάκων και στη χρησιμοποίηση εναλλακτικών μορφών προστασίας των γεωργικών προϊόντων, στηρίζοντας παράλληλα τη διατήρηση της φυσικής ισορροπίας και τη γονιμότητα του εδάφους.
Η αγορά των βιολογικών τροφίμων έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, με τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα δημητριακά να καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς ενώ ακολουθούν, με ανοδική τάση, τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Εσείς ως γονείς έχετε συγκεκριμένους λόγους για να επιλέξετε τα βιολογικά τρόφιμα καθώς με αυτό τον τρόπο:
• Προστατεύετε την υγεία σας αλλά και της οικογένεια σας.
Τα βιολογικά προϊόντα (πατάτα, ντομάτα, μήλα κα.) περιέχουν συνήθως περισσότερες βιταμίνες μέταλλα, ιχνοστοιχεία και αντιοξειδωτικά με μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα σε σύγκριση με τα συμβατικά. Έχουν μικρότερη περιεκτικότητα σε νερό. Έτσι, τα θρεπτικά συστατικά βρίσκονται σε υψηλότερη συγκέντρωση στα εδώδιμα μέρη των τροφών γεγονός που επηρεάζει θετικά τη γεύση και το άρωμα. Επίσης, πολλά φυτοφάρμακα που είναι απαγορευμένα στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται σε συμβατικές καλλιέργειες του εξωτερικού και μέσω των εισαγωγών καταλήγουν στο πιάτο σας. Επομένως, τα βιολογικά τρόφιμα θεωρούνται περισσότερο ασφαλή από τα συμβατικά (μικρότερη συγκέντρωση νιτρωδών αλάτων, αγροχημικών, και απαγόρευση γενετικής τροποποίησης στα βιολογικά) και παρέχουν τα απαραίτητα στοιχεία για τη διαβίωση και ανάπτυξη των παιδιών, απαλλαγμένα από τοξικούς και μεταλλαξιογόνους παράγοντες.

• Μειώνετε το οικολογικό αποτύπωμα και συμπεριφέρεστε φιλικά προς το περιβάλλον:
Πιο συγκεκριμένα, προστατεύετε το έδαφος, καθώς αποφεύγεται η διάβρωση του εδάφους που προκαλείται από τις συμβατικές μεθόδους καλλιέργειας. Επίσης, προστατεύετε το νερό. Τα φυτοφάρμακα είναι γνωστό ότι μολύνουν τα υπόγεια ρεύματα νερού, τα οποία με την σειρά τους επιμολύνουν το πόσιμο νερό. Αν το μολυσμένο με φυτοφάρμακα νερό φτάσει τις λίμνες, τα ποτάμια και τα άλλα υδατικά αποθέματα, τότε ευνοείται η ταχεία ανάπτυξη φυκών και ασφυκτιά η φυσική χλωρίδα και πανίδα. Τέλος, εξοικονομείτε πόρους. Η συμβατική γεωργία χρησιμοποιεί κοστοβόρα ζιζανιοκτόνα στις καλλιέργειες, ενώ η βιολογική γεωργία χρησιμοποιεί μεθόδους λιγότερο ενεργοβόρες και φιλικές προς το περιβάλλον (ακόμη και χειρονακτικά). Ας μη ξεχνάμε ότι η βιολογική γεωργία ευνοεί την ανακύκλωση, τη φυσική ισορροπία, την υψηλότερη γονιμότητα του εδάφους, τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και τη μείωση της ρύπανσης.

• Διασφαλίζετε την υγεία των εργαζομένων στη γεωργική παραγωγή.
Μελέτες έχουν δείξει ότι οι αγρότες έχουν έξι φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε σχέση με το υπόλοιπο πληθυσμό. Επειδή τα λιπάσματα και τα χημικά προϊόντα συχνά διανέμονται μέσω του αέρα, ο αγροτικός πληθυσμός εκτίθενται σε μεγάλες ποσότητες χημικών ουσιών, χωρίς ιδιαίτερη προστασία.

• Δίνετε το παράδειγμα στα παιδιά και μπορούν έτσι να αποκτήσουν μια διαφορετική φιλοσοφία ζωής, καθώς μαθαίνουν να καταναλώνουν με μεγαλύτερη περιβαλλοντική συνείδηση, εφόσον τα βιολογικά προϊόντα δεν επιβαρύνουν το οικοσύστημα και συμβάλλουν στην αειφορία του πλανήτη.

Τι άλλο μπορείτε να κάνετε;
Σχολαστικό πλύσιμο στα συμβατικά προϊόντα και αφαίρεση του εξωτερικού φλοιού (όπου είναι εφικτό) στα συμβατικά προϊόντα συμβάλλοντας με αυτόν το τρόπο στην ελαχιστοποίηση τυχόν υπολειμμάτων χημικών, διατηρώντας παράλληλα υψηλό το επίπεδο των θρεπτικών ουσιών.

Αν τα βιολογικά τρόφιμα λόγω αυξημένης τιμής αγοράς δεν ταιριάζουν στον προϋπολογισμό ή τον τρόπο ζωής σας, μην ανησυχείτε. Οι περισσότεροι Οργανισμοί Υγείας αναφέρουν ότι τα οφέλη που προκύπτουν για την υγεία από τη γενικότερη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών αντισταθμίζουν τις όποιες ανησυχίες από τη χρήση φυτοφαρμάκων. Είτε επιλέξετε βιολογικά ή συμβατικά προϊόντα, προσπαθήστε να καταναλώνετε τουλάχιστον πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών ημερησίως. Αυτός εξακολουθεί να είναι ο πιο υγιεινός τρόπος για να εξασφαλίσετε τις απαραίτητες βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες για να θωρακίσετε προληπτικά την υγεία σας.

Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc.
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

‘Fat-phobic’ ή αλλιώς ‘λιπο-φοβικοί’ καταναλωτές…

‘Fat-phobic’ ή αλλιώς ‘λιπο-φοβικοί’ καταναλωτές…



Δεν υπάρχει πιο παρεξηγημένη έννοια στο χώρο της Διαιτολογίας – Διατροφής όσο τα διαιτητικά λίπη. Ειδικότερα, για τα άτομα που επιθυμούν να μειώσουν το σωματικό τους βάρος ή να οργανώσουν τη διατροφική τους συμπεριφορά η απότομη αποστροφή και η ραγδαία μείωση της κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε λιπαρά αποτελεί πεποίθηση. Σε αυτό μάλιστα συμβάλλουν μερικές φορές και οι διατροφικές συστάσεις των ειδικών, όταν δεν είναι σαφείς και ολοκληρωμένες, με αποτέλεσμα τη λανθασμένη ερμηνεία τους και την κατεύθυνση του κοινού σε μονοπάτια απαγόρευσης και πλήρους αποφυγής των τροφίμων που περιέχουν λιπαρά.



Έτσι, στην δεκαετία του ΄80, μια νέα κατηγορία έκανε την εμφάνισή της στο δυτικό αναπτυγμένο κόσμο, οι‘Fat-phobic’ ή αλλιώς ‘λιπο-φοβικοί’ καταναλωτές, που διέπονται από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και γνωρίσματα, όπως αναλύεται στη συνέχεια. Φαίνεται ότι η τάση για λιποφοβία, τα τελευταία χρόνια, ζει την κορύφωση της και ίσως χρειαστεί άλλα τόσα χρόνια για να υποχωρήσει, έως ότου η σύγχρονη επιστημονική γνώση γίνει ‘κοινή γνώση’.



Τα άτομα αυτά (60% των καταναλωτών στις Η.Π.Α) προτιμούν και αγοράζουν μόνο τα προϊόντα που αναγράφουν στην συσκευασία τους τη φράση ‘χωρίς λιπαρά’ ή ‘ 0% λιπαρά’. Μάλιστα οι επιλογές των συγκεκριμένων τροφίμων διαφέρουν ανάλογα με το φύλο του καταναλωτή σύμφωνα με τη μελέτη του M.Barker (Br. J. Nutr. 1995). Επίσης, δεν δίνουν καμία σημασία στο μέγεθος της μερίδας του προϊόντος αλλά ούτε και στην περιεκτικότητα του σε ζάχαρη και στα υπόλοιπα διατροφικά στοιχεία που αναγράφονται στην ετικέτα.



Επιπρόσθετα, διατηρούν την εντύπωση ότι καταναλώνοντας τα συγκεκριμένα τρόφιμα σε μεγάλη ποσότητα, (α) θα πάρουν άφεση αμαρτιών από τις συνολικές θερμίδες που προσλαμβάνουν, καθώς (β) έχουν θεωρητικά ελέγξει την ποιότητα της τροφής που επέλεξαν. Στην πραγματικότητα, σφάλλουν και στις δύο εικασίες.



■Είναι επιστημονικά αποδεκτό ότι η απώλεια σωματικού βάρους στηρίζεται στο συνολικό θερμιδικό έλλειμμα που δημιουργείται από τη διαφορά της συνολικής καταναλισκομένης ενέργειας και της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας (σε θερμίδες). Επομένως, αν ένα τρόφιμο δεν περιέχει στα συστατικά του καθόλου λιπαρά, δεν σημαίνει ότι έχει απαραίτητα χαμηλές θερμίδες εφόσον αυτό μπορεί να περιέχει υψηλά ποσοστά σακχάρων ή πρωτεϊνών. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ένα προϊόν με 0% λιπαρά δεν σημαίνει ότι έχει 0 θερμίδες!


■Όσον αφορά στην ποιότητα του τροφίμου, αυτή δεν κρίνεται αποκλειστικά και μόνο από την περιεκτικότητα σε λιπαρά αλλά από τη συνολική διατροφική του αξία, η οποία προκύπτει από τη συνολική θερμιδική αξία και την περιεκτικότητα σε μακροθρεπτικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες) και μικροθρεπτικά (βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία) συστατικά. Έτσι, ένα προϊόν δεν είναι και τόσο ‘ποιοτικό’ αν περιέχει υψηλό ποσοστό αλατιού, βελτιωτικών, και συντηρητικών σε μια προσπάθεια επαναφοράς της γεύσης και της υφής σε σχέση με το πλήρες σε λιπαρά τρόφιμο.




Από την άλλη πλευρά, η βιομηχανία τροφίμων που φαίνεται να έχει επενδύσει πολλά σε αυτές τις δύο “μαγικές” λέξεις στην ετικέτα των τροφίμων σε συνδυασμό με την ελλιπή εκπαίδευση των καταναλωτών αναφορικά με την ανάγνωση και την ερμηνεία της ετικέτας διατροφικών στοιχείων και των λοιπών ισχυρισμών υγείας, ωθούν μερίδα του κοινού σε στοχευμένες, ακραίες και επιβλαβείς διατροφικές επιλογές. Καθίσταται σαφές ότι οι εταιρείες θα πρέπει να συμμορφώνονται με την Κοινοτική Οδηγία 90/496/ΕΟΚ, που αφορά στα ποσοστά περιεκτικότητας τροφίμων σε λιπαρά, σύμφωνα με την οποία ο ισχυρισμός ‘χαμηλά λιπαρά’ μπορεί να γίνει μόνο όταν το προϊόν περιέχει λιγότερα από 3g λιπαρών ανά 100g ή 1,5g λιπαρών ανά 100ml, ο ισχυρισμός ‘χωρίς λιπαρά’ αφορά σε προϊόντα που περιέχουν λιγότερα από 0,5g λιπαρών ανά 100g ή 100ml, ενώ ισχυρισμοί που εκφράζονται ως «X% χωρίς λιπαρά» απαγορεύονται. Συνεπώς, αυτή η ‘φοβία’ αποκλειστικά για το λίπος και τα προϊόντα που το περιέχουν χωρίς κανένα διαχωρισμό στο είδος των λιπαρών οξέων, στην πραγματικότητα είναι αβάσιμη και συνάμα επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία καθώς μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στα σκοτεινά μονοπάτια των διατροφικών διαταραχών (Myslobodsky, Obes Rev 2005, Woud et al. Appetite 2011).




Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν μόνο ‘κακά’ λιπαρά (όπως τα ζωικά, κυρίως κορεσμένα λιπαρά οξέα και τρανς) που πρέπει να αποφεύγονται αλλά υπάρχουν και εκείνα που δρουν ευεργετικά στον οργανισμό (κυρίως φυτικά και σε ψάρια, ακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα) και πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά!

Έτσι υπάρχουν και τα λιπαρά εκείνα τα οποία παρέχουν πολύτιμα υλικά για τα κύτταρα του σώματος (π.χ. του δέρματος, ορμόνες), προστατεύουν το καρδιαγγειακό σύστημα (κυρίως της δεύτερης κατηγορίας), προσδίδουν άρωμα και νοστιμιά στα τρόφιμα, ενώ αυξάνουν παράλληλα το αίσθημα του κορεσμού (και μειώνουν το τσιμπολόγημα).



Μια αφοριστική επομένως αποστροφή στο λίπος και σε ότι το περιέχει καθώς και μια επακόλουθη υπερκατανάλωση ‘άλιπων’ προϊόντων πιθανόν να δημιουργήσει νέα προβλήματα παρά την προσδοκώμενη επίλυση των ήδη υπαρχόντων π.χ. μείωση σωματικού βάρους. Μελέτες έχουν δείξει ότι παρόλο τη γενικευμένη υψηλή συνολική πρόσληψη λιπαρών, το 80-90% των καταναλωτών υπολείπετε στην πρόσληψη των ‘καλών’ λιπαρών. Επομένως, μια διατροφή με χαμηλά ή καθόλου με λιπαρά δεν είναι πάντα λύση υγείας. Αντίθετα, μια διατροφή με τα σωστά λιπαρά είναι η λύση που επιζητάτε!



Τελειώνοντας μπορούμε να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι οι ‘φοβίες’ και οι εμμονές δεν χαρακτήριζαν ποτέ τη σωστή διατροφική συμπεριφορά, η οποία προκύπτει από την ισορροπία, την ποικιλία και το μέτρο στη διατροφική επιλογή. Η βιομηχανία τροφίμων και οι επιστήμονες υγείας θα πρέπει να συστρατευτούν στον αγώνα έγκυρης ενημέρωσης του κοινού σε θέματα που άπτονται της υγιεινής διατροφής και ευεξίας καθώς και της προβολής σωστών διατροφικών προτύπων.



FAT-PHOBIC στα ‘κακά’ λιπαρά, FAT-LOVER στα ‘καλά’ λιπαρά…







Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc.

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Πάρτε ένα κιλό την ημέρα…!!!

Πάρτε ένα κιλό την ημέρα…!!!



Όσο παράδοξο και εάν σας ακούγετε, πρόκειται για μια βασική διαιτητική οδηγία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) με στόχο την πρόληψη των νοσημάτων φθοράς και τη βελτίωση της ανθρώπινης υγείας. Με μια μικρή διευκρίνιση όμως! Το ένα κιλό δεν αναφέρεται στο σωματικό σας βάρος αλλά στο συνολικό πραγματικό βάρος που ζυγίζουν τα φρούτα και τα λαχανικά που πρέπει να καταναλώνει κάποιος καθημερινά για να αποκομίζει τα σημαντικά ευεργετικά οφέλη.



Πιο συγκεκριμένα, η διατροφική συμβουλή που ισχύει σήμερα ορίζει την ημερήσια κατανάλωση τουλάχιστον 5 μερίδων φρέσκων φρούτων και λαχανικών, ενώ η μεγαλύτερη κατανάλωση (πχ 5-8 μερίδες) προσδίδει μεγαλύτερα οφέλη σύμφωνα με την μελέτη EPIC-Heart. Ως μερίδα φρούτου ή λαχανικού είναι η ποσότητα που περιέχεται μέσα σε ένα μικρό ποτήρι (240 ml) ή ένα μικρό ποτήρι χυμού ή ένα φρούτο μετρίου μεγέθους ή ακόμη ένα μικρό μπολ με σαλάτα. Αν αθροίσετε το πραγματικό βάρος των φρούτων και των λαχανικών προκύπτει περίπου το ένα κιλό που αναφέρθηκε στην αρχή. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στον προσδιορισμό του μεγέθους της μερίδας στα φρούτα και τα λαχανικά. Μάλιστα, τα τελευταία δύο χρόνια λαμβάνει χώρα η ενημερωτική καμπάνια με τίτλο ‘Μερίδες: το μέγεθος … μετράει’ από το portal Διατροφής, medNutrition, υπό την αιγίδα του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων με στόχο την εκπαίδευση του κοινού για το ποια είναι η κατάλληλη μερίδα, ανά κατηγορία τροφίμου.



Τα φρούτα και τα λαχανικά αφορούν σε δύο κατηγορίες τροφίμων, με έντονα, ζωηρά χρώματα και γεύσεις, όπου η σημασία τους για την διατροφή του ανθρώπου είναι ζωτική για την προώθηση της καλής του υγείας καθώς περιέχουν και προσφέρουν στον οργανισμό όλες τις απαραίτητες βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες που χρειάζεται. Τα κυριότερα οφέλη από την καθημερινή κατανάλωση ‘ενός κιλού’ σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά – κάτι ανάλογο με αυτό που έκαναν και οι πρόγονοί μας – σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες είναι:

- η αισθητή μείωση της χοληστερίνης και της πίεσης του αίματος

- ο εφοδιασμός του οργανισμού με μια πληθώρα θρεπτικών συστατικών και αντιοξειδωτικές ουσίες

- η προστασία από την εμφάνιση ορισμένων μορφών καρκίνων (πχ παχέος εντέρου, στόματος)

- η προστασία από καρδιακές παθήσεις και ανάπτυξης αθηροσκλήρωσης

- η αντιοξειδωτική προστασία του οργανισμού, η τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος, ασπίδα ενάντια στην καταστροφή των κυττάρων

- η προστασία από την εμφάνιση διαβήτη, λόγω χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και δυσκοιλιότητας λόγω των φυτικών ινών που περιέχονται

- η διατήρηση του αισθήματος του κορεσμού για περισσότερη ώρα (συμβολή στην πρόληψη της παχυσαρκίας)

- η προστασία από φλεγμονές και έλκη αλλά και από την επίδραση τυχόν τοξικών συστατικών της τροφής στο έντερο



Επίσης, αν φανταστείτε ότι ψωνίζετε συχνά τα φρούτα και λαχανικά που χρειάζεστε καθημερινά, (τα οποία ζυγίζουν τουλάχιστον1 κιλότη φορά) και περπατήσετε με τα ψώνια στο χέρι, στην αγορά, μέχρι το αμάξι ή το σπίτι, για τουλάχιστον 20 λεπτά, αυτό αποτελεί μια καλή λύση για την απαιτούμενη καθημερινή φυσική δραστηριότητα!

Αν και παλαιότερα η Ελλάδα ήταν από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την υψηλότερη κατανάλωση φρούτων, με την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία να ακολουθούν, τα τελευταία χρόνια η κατανάλωση αυτή άρχισε να μειώνεται, ιδιαίτερα στα νεαρά άτομα, παιδιά και εφήβους. Μερικοί τρόποι, λοιπόν, για να αυξήσετε την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι:

- συνοδεύστε όλα τα βασικά γεύματα με σαλάτα ή ψητά λαχανικά ως συνοδευτικό

- συμπληρώστε το πρωινό και καθιερώστε στα ενδιάμεσα γεύματα με σνακ ένα φρούτο ή χυμό φρούτου ή πολύχρωμη φρουτοσαλάτα ή ράβδους λαχανικών.

- προτιμήστε σάλτσες με ντομάτα και όχι παχυντικές με κρέμα γάλακτος, μαγιονέζα και άλλα dressings

- χρησιμοποιήστε στα γλυκά σας, φρούτα εποχής, πχ μηλόπιτα ή ζελέ με φρούτα ή φρουτόκρεμα ή συνδυάστε φρούτα με γάλα ή γιαούρτι για λαχταριστά smoothies

- επιλέξτε μια πολύχρωμη σαλάτα ή σούπα λαχανικών ως κύριο γεύμα ή για βραδινό.



Επομένως, η διαιτητική οδηγία για την πρόσληψη/κατανάλωση ενός κιλού φρέσκων φρούτων και λαχανικών εποχής ανά ημέρα είναι ζωτικής σημασίας καθώς ρυθμίζει το σωματικό βάρος, θωρακίζει την υγεία και συμβάλλει στην μακροβιότητα του ανθρώπου, γι’ αυτό και θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού διαιτολογίου. Πάρτε, λοιπόν, ένα κιλό την ημέρα, με τη συμβολή του διαιτολόγου σας. Ίσως να είναι η μόνη φορά…





Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc.

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

Τα τελευταία νέα που αφορούν στην Επιστήμη της Διαιτολογίας – Διατροφής όπως παρουσιάστηκαν στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διατροφής – Διαιτολογίας.

Τα τελευταία νέα που αφορούν στην Επιστήμη της Διαιτολογίας – Διατροφής όπως παρουσιάστηκαν στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διατροφής – Διαιτολογίας.



Με απόλυτη επιτυχία και ρεκόρ συμμετοχών ολοκληρώθηκε το τετραήμερο συνέδριο (24-27 Νοεμβρίου 2011) που διοργάνωσε ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διαιτολόγων – Διατροφολόγων στο Θέατρον, Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» στην Αθήνα.

Διαιτολόγοι, διατροφολόγοι, ιατροί, ειδικοί επιστήμονες υγείας, η ακαδημαϊκή κοινότητα και εκπρόσωποι της πολιτείας χαιρέτησαν τις εργασίες του συνεδρίου. Σημαντική φέτος ήταν και η παρουσία ατόμων από το διεθνή χώρο της διαιτολογίας – διατροφής, όπως αυτή της προέδρου του Αμερικάνικου Συλλόγου Διαιτολόγων (ADA), κ. Εscott - Stump και της Dr A. De Looy, Προέδρου της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Διαιτολογικών Συλλόγων (EFAD).

Τα συμπεράσματα του συνεδρίου, έτσι όπως παρουσιάστηκαν από ξένους και Έλληνες ομιλητές, ήταν πολλά, ενδιαφέροντα και επίκαιρα, τόσο σε κλινικό επίπεδο όσο και σε πρακτικές που αφορούν στην Προαγωγή της Δημόσιας Υγείας.

Συγκεκριμένα:

■Τα νεότερα δεδομένα για τη διατροφική αντιμετώπιση του Σακχαρώδους Διαβήτη (ΣΔ) συνιστούν την επίσκεψη του ασθενούς σε Κλινικό Διαιτολόγο με εμπειρία στην αντιμετώπιση του ΣΔ με στόχο την απώλεια σωματικού βάρους τουλάχιστον κατά 7% και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας μέτριας έντασης (πχ περπάτημα) σε τουλάχιστον 150 λεπτά εβδομαδιαίος.
■Καινούργια δεδομένα για δύο νέα συστατικά των τροφών, την πολυκοσανόλη και τη μονακολίνη στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης σύμφωνα με τις νέες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας.
■Σύμφωνα με τη μελέτη PANACEA είναι πιθανόν η Μεσογειακή διατροφή να αποτελεί προστατευτικό παράγοντα είτε για την εμφάνιση άσθματος είτε των διαφόρων συμπτωμάτων του.
■Σε σημαντικά συμπεράσματα κατέληξε η έρευνα ‘Μερίδες…το μέγεθος μετράει’ καθώς βρέθηκε ότι η κατανάλωση μεγαλύτερων μερίδων σχετίζεται θετικά με το Δείκτη Μάζας Σώματος και ότι τα μεγάλα σκεύη οδηγούν σε υπερκατανάλωση, σε αντίθεση με το μικρό πιάτο και τη σαλάτα στο γεύμα που μειώνουν αποτελεσματικά την προσλαμβανόμενη ενέργεια.
■Η πρόσφατη μελέτη της κ. Χ. Καστορίνη και συνεργατών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συχνή παράληψη γεύματος λόγω φόρτου εργασίας και η κατανάλωση τροφής υπό συνθήκες πίεσης και άγχους, έχουν επιβαρυντικές συνέπειες όσον αφορά στην εκδήλωση καρδιαγγειακών συμβαμάτων γεγονός που αξίζει να αναφέρεται ως σύσταση στην καθημερινή κλινική πράξη.
■Τροποποίηση της συμπεριφοράς για τη θεραπεία της παχυσαρκίας, προτείνουν οι ειδικοί, μέσα από την αυτοπαρακολούθηση: έλεγχος βάρους, σωματική δραστηριότητα και τροποποίηση διαιτητικής συμπεριφοράς το τρίπτυχο της επιτυχίας.
■Η καθηγήτρια κ. Καψοκεφάλου σε ομιλία της, τόνισε τη σημασία της επαρκούς ενυδάτωσης στη μείωση της κούρασης, στην αύξηση της συγκέντρωσης, καθώς και στην καλύτερη μνήμη.
■Σύμφωνα με νεότερα δεδομένα, η αύξηση στην κατανάλωση γαλακτοκομικών μειώνει κατά 10-15% τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης, ενώ σημαντική είναι η πρόσληψη φρούτων και λαχανικών για τη ρύθμιση της αυξημένης αρτηριακής πίεσης.
■4η σε κατάταξη η Ελλάδα στην παιδική παχυσαρκία, με τον επιπολασμό της να αυξάνεται ανεξαρτήτως φύλου ή γεωγραφικής περιοχής. Περισσότερα, από το 50% των παιδιών δεν ακολουθούν τη Μεσογειακή Διατροφή (ΜΔ) και πολλά από αυτά εμφανίζουν διατροφικές ελλείψεις και κυρίως σε σίδηρο.
■Αντίθετα, σύμφωνα με τη μελέτη του κ. Ι. Βασιλούδη και συνεργατών, η υψηλή προσκόλληση στη ΜΔ, τα καθημερινά γεύματα με την οικογένεια και η περιορισμένη παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων φαίνεται ότι σχετίζονται θετικά με τη σχολική επίδοση των εφήβων μαθητών.
■Στο στρογγυλό τραπέζι: Οικολογία & Διατροφή – Καινοτόμες τάσεις στον τομέα της Διατροφής, ο κ. Π. Βαραγιάννης και κ. Π. Γεωργιάδης ανέφεραν στην ομιλία τους ότι η οικολογική επιβάρυνση της Γης συσχετίζεται με τη διατροφή του ανθρώπου και η σωστή διατροφική επιλογή – συμπεριφορά, μπορεί να αποτελέσει πολιτική πράξη, αν αυτή διέπεται από τι εξής αρχές: την προστασία των φυσικών πόρων, τη δημιουργία λιγότερων αποβλήτων και την ελάττωση του οικολογικού αποτυπώματος και των τροφοχιλιομέτρων (slow food: καλή, καθαρή και δίκαιη τροφή).


Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc.

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

Οι προσφορές μας οδηγούν σε μεγαλύτερες μερίδες;

Οι προσφορές μας οδηγούν σε μεγαλύτερες μερίδες;

Τις τελευταίες δεκαετίες, οι προσφορές στα προϊόντα τροφίμων με τις μεγάλες οικογενειακές μερίδες – συσκευασίες αποτελούν το πιο δημοφιλή τρόπο για την προσέλκυση του καταναλωτή, σε ένα άκρως οικονομικά ανταγωνιστικό περιβάλλον που η υπερπροσφορά προϊόντων τροφίμων παίζει πρωτεύοντα ρόλο. Αυτή, όμως, η χωρίς όρια προσφορά ποσότητας τροφής, απόρροια οικονομικών κυρίως παραμέτρων, μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς και στην αύξηση του σωματικού βάρους μέσω της κατανάλωσης μεγαλύτερων μερίδων.

Τι εννοούμε όμως με τον όρο μερίδα και σε τι ποσότητες τροφής αντιστοιχεί; Εξ’ ορισμού η μερίδα είναι εξατομικευμένη, καθώς εξαρτάται από τη συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση ενέργειας του κάθε ατόμου και καθορίζεται βάσει του φύλου, του σωματικού βάρους, της φυλής, του ύψους και της ηλικίας. Μεταβάλλεται, ανάλογα με την ανάγκη συντήρησης, αύξησης ή μείωσης του σωματικού βάρους, το ιατρικό και διατροφικό ιστορικό και τη σωματική δραστηριότητα. Υπό αυτή την έννοια, δεν υπάρχει ένα ‘πρότυπο’ μερίδας που να αντιστοιχεί και να καλύπτει όλους τους ανθρώπους. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντική η επιμόρφωση και η εκπαίδευση των ατόμων στις ποσότητες του φαγητού, χωρίς να είναι πάντοτε απαραίτητη η ζυγαριά. Εξάλλου, η κατά κόρον χρήση όρων μέτρησης για την μερίδα, όπως ‘μικρή’, ‘μεσαία’, ‘μεγάλη’ περισσότερο δημιουργεί σύγχυση στους καταναλωτές, παρά τους βοηθά, μιας και η ερμηνεία τους διαφέρει αισθητά, λόγω των υποκειμενικών κριτηρίων που συχνά υπεισέρχονται για τον προσδιορισμό τους. Μια οπτική, λοιπόν, σύγκριση με αντικείμενα από την καθημερινότητα μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά χρήσιμη για τον υπολογισμό των μερίδων, ειδικά σε ένα περιβάλλον που προωθεί την υπερπροσφορά ποσότητας τροφής.

Μελέτες έχουν δείξει ότι προσφορές στα τρόφιμα, που αφορούν σε μεγάλες οικογενειακές μερίδες και συσκευασίες, παρασύρουν σε υπερκατανάλωση (αύξηση κατά 30%). Αντιθέτως, στα ίδια τρόφιμα σε μικρότερες συσκευασίες ή ποσότητες, η κατανάλωση μειώνεται κατά 50%. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ακόμα και τα πιο θρεπτικά φαγητά όταν καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες μας φορτίζουν με επιπρόσθετες θερμίδες με αποτέλεσμα την αύξηση του σωματικού βάρους. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον B. Wansink (Πανεπιστήμιο Cornell) η τάση του ανθρώπου για κατανάλωση περισσότερης τροφής όταν εκτεθεί σε μεγαλύτερη μερίδα φαγητού, είναι μηχανική, άσχετα αν ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι εκ γενετής είναι ανεπτυγμένο το αίσθημα της πείνας και του κορεσμού, ερεθίσματα, τα οποία θα έπρεπε να λειτουργούν ρυθμιστικά για την ποσότητα κατανάλωσης τροφής. Ωστόσο, με το πέρας της ηλικίας, παρατηρείται ότι η ανταπόκριση σε αυτά τα εσωτερικά ερεθίσματα, για άγνωστους ακόμα λόγους, σταματά. Κρίνεται, λοιπόν, χρήσιμο να αποφεύγονται οι μεγάλες συσκευασίες και οι έξτρα ποσότητες, καθώς η παγίδα της υπερκατανάλωσης ή ακόμα και μιας μέτριας αύξησης στο μέγεθος των μερίδων καραδοκεί, οδηγώντας στην προσθήκη έως και δέκα κιλών στο σωματικό βάρος σε διάστημα ενός μόλις έτους.

Ακόμα όμως και αν το πρώτο ερέθισμα για την κατανάλωση μεγαλύτερων μερίδων έχει τις αιτιάσεις του στον επιχειρηματικό ανταγωνισμό, ωστόσο μια από τις βασικότερες αιτίες για τις οποίες, σήμερα, καταναλώνονται μεγαλύτερες μερίδες είναι διότι θεωρούνται περισσότερο συμφέρουσες οικονομικά. Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξαν και οι Wansink και Van Ittersum (J Am Diet Assoc), σημειώνοντας ότι: «ένα οικονομικά συμφέρον μέγεθος τροφίμου οδηγεί στην κατανάλωση μεγαλύτερου γεύματος, και ένα οικονομικά συμφέρον γεύμα σε ένα εστιατόριο οδηγεί στην προσφορά μεγαλύτερου και περισσότερο οικονομικά συμφέροντος γεύματος στο απέναντι εστιατόριο!». Έτσι, το μεγαλύτερο ποσοστό των καταναλωτών έχει την αντίληψη ότι αγοράζοντας μεγαλύτερες μερίδες φαγητού, εξοικονομεί χρήματα αποκτώντας μεγαλύτερη αξία, καθώς επιτυγχάνει καλύτερο ποσοστό στη σχέση τιμής και μονάδας τροφίμου (το γνωστό ‘value for money’). Ο ανταγωνισμός και ο ‘πόλεμος’ στον τομέα των τροφίμων δεν είναι πλέον σε επίπεδο τιμών αλλά σε επίπεδο μεγέθους λειτουργώντας δυστυχώς με κανόνες ‘παζαριού’. Για αυτό, το οικονομικότερο - μικρότερο αναλογικά κόστος αγοράς και διάθεσης, δρα εξαιρετικά δελεαστικά ικανοποιώντας τις οικονομικές ευαισθησίες του καταναλωτικού κοινού και εξηγεί την προφανή προτίμηση του να επιλέγει συμφέρουσες μεγάλες ή οικογενειακές συσκευασίες.

Συνάμα, αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι αν τα εστιατόρια προσφέρουν μικρότερες μερίδες οι πελάτες είναι δυσαρεστημένοι και αλλάζουν χώρο εστίασης. Έτσι το να προσφέρουν μεγαλύτερη μερίδα τους κοστίζει πολύ λιγότερο από το κόστος που έχουν αν χάσουν το καταναλωτικό κοινό εξαιτίας των μικρών μερίδων. Προτιμούν δηλαδή να έχουν ‘μισή τιμή αλλά διπλούς πελάτες’ καθώς βλέπουν ότι οι προσφορές και οι μειώσεις τιμών αποδίδουν. Μία έξυπνη λύση για να εκμεταλλευτείτε το γεγονός ότι οι μερίδες είναι μεγαλύτερες του κανονικού είναι να παίρνετε μαζί σας για το σπίτι ότι περισσεύει ή να το μοιραστείτε με το φίλο σας και έτσι να παραγγείλετε συνολικά λιγότερα πιάτα.

Από την άλλη πλευρά, έχει παρατηρηθεί ότι όσο περισσότερα χρήματα έχει πληρώσει κάποιος για ένα γεύμα, τόσο περισσότερο τείνει να τρώει από το προσφερόμενο φαγητό. Ειδικότερα σε γεύμα σε μπουφέ, παρατηρήθηκε ότι, όταν η τιμή που έχει πληρωθεί κατά άτομο είναι υψηλή, τότε το πιάτο παραγεμίζεται προκειμένου να «καλυφθεί η αξία» του τιμήματος που ξοδεύτηκε. Αντίθετα, όταν το κόστος του μπουφέ είναι πιο λογικό, τότε η κατανάλωση είναι πιο μετρημένη. Επομένως αν θέλετε να διατηρήσετε τη γραμμή σας, αποφύγετε να τρώτε σε εστιατόρια που είναι πολύ ακριβότερα από τις οικονομικές σας δυνατότητες.

Τέλος, μια ενδιαφέρουσα λύση έρχονται να δώσουν, σήμερα, λόγω οικονομικής κρίσης, πολλά εστιατόρια, fast-food, μπαρ, πολυδύναμες μονάδες εστίασης, ζαχαροπλαστεία και βιομηχανίες τροφίμων τα οποία επινόησαν τρόπους για να μετατρέψουν τις καταναλωτικές επιθυμίες του κοινού σε small size. Μισές μερίδες φαγητού, μικρότερες συσκευασίες τροφίμων και ποτά μινιατούρες είναι μερικές από τις πατέντες των ιδιοκτητών. Πιο συγκεκριμένα, σας δίνετε η δυνατότητα να παραγγείλετε μισή μερίδα φαγητό και να πληρώσετε τη μισή τιμή. Έτσι συνδυάζετε το οικονομικό με το διατροφικό όφελος.

Καταλήγοντας μπορούμε να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι οι προσφορές για μεγαλύτερα μεγέθη συσκευασίας-μερίδας δεν αποτελούν ‘προστιθέμενη αξία’ και δεν είναι πάντα συμφέρουσες στον τομέα της διατήρησης ενός καλύτερου επιπέδου σωματικής υγείας, καθώς η λογική του ‘φθηνού και άφθονου’ εγκυμονεί κινδύνους.

Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc.
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

Τυρί και γαστρονομία

Τυρί και γαστρονομία

Ανήκει στην ομάδα τροφίμων των γαλακτοκομικών, βρίσκεται στη μέση της Διατροφικής πυραμίδας και προτείνεται για καθημερινή κατανάλωση καθώς προσφέρει στον οργανισμό πολύτιμα θρεπτικά συστατικά που θωρακίζουν την υγεία. Από την πλευρά της γευστικής απόδοσης μπορεί να ικανοποιήσει ακόμη και τους πιο απαιτητικούς ουρανίσκους και να καλύψει εξεζητημένες γαστρονομικές απαιτήσεις εφόσον διαθέτει το ‘χάρισμα’ του συνδυασμού με τις περισσότερες διατροφικές ομάδες δημιουργώντας ένα πλήθος συνταγών και μια παλέτα μαγειρικών επιλογών.

Η καθημερινή του κατανάλωση δίνει την ευκαιρία για άπειρες μαγειρικές εκδοχές και πειραματισμούς (π.χ. σαλάτες, ψωμί, ζυμαρικά, πίτες, καναπεδάκια, κρέπες, σφολιάτες, γκρατέν, ομελέτες, πίτσες, σάλτσες, σουφλέ, σούπες, φοντύ, φρούτα, γλυκά) προωθώντας την τυροφαγία ως ύψιστη γαστρονομική απόλαυση. Οι Γάλλοι μάλιστα περηφανεύονται ότι έχουν ένα διαφορετικό τυρί για κάθε μέρα του χρόνου, ενώ και η δική μας μαγειρική παράδοση το τιμά ιδιαίτερα, αφού όλα τα μέρη της Ελλάδας παράγουν τα δικά τους εποχικά τυριά (20 τυριά χαρακτηρισμένα ως Π.Ο.Π) και ως γνωστόν κατέχουμε την πρώτη θέση παγκοσμίως στην κατανάλωση τυριού (28 kg/έτος/κάτοικο με αυξητική τάση). Σε όλο τον κόσμο παράγονται περισσότερα από 2000 πιστοποιημένα τυριά.

Για την ιστορία αναφέρουμε ότι το τυρί οφείλει την ονομασία του (στα γαλλικά), ‘fromage’ από τη λατινική λέξη ‘forma’ εφόσον το συγκεκριμένο προϊόν της πήξης του γάλακτος ακολουθείται από το στράγγισμα σε φόρμα. Παλαιότερα, το έτρωγαν οι πιο φτωχοί ως πλήρη, βασική τροφή, ενώ σε όλες τις εποχές υπήρξε το κύριο φαγητό των αγροτών. Λόγω της μεγάλης θρεπτικής του αξίας (περιέχει πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία) και της προσιτής τιμής αγοράς, κατάφερε να θεωρηθεί διατροφικά ‘το κρέας των φτωχών’. Παρόλα αυτά, στις αρχές του 15ου αιώνα, αναγνωρίστηκε και ως τροφή των ευγενών, όταν ο Σαρλ ντ’ Ορλεάν το προσέφερε ως δώρο στις κυρίες της αυλής του. Στις μέρες μας, το τυρί καταναλώνεται ευρέως από όλες τις κοινωνικές ομάδες, σε όλη την πλανητική κλίμακα αναλαμβάνοντας ποικίλους νόστιμους ρόλους. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι παλαιότερα, τα τυριά σερβίρονταν προαιρετικά αντί για επιδόρπιο. Πιο συγκεκριμένα, το 19ο αιώνα θεωρούνταν μια λιχουδιά, προνόμιο αποκλειστικά του ανδρικού φύλου, το οποίο προσφέρονταν στο χώρο καπνίσματος, συνοδεία αλκοολούχων ποτών. Σήμερα, αποτελούν περισσότερο παράταση του γεύματος (ανεξαρτήτου φύλου και ηλικίας) και σερβίρονται μετά ή μαζί με τη σαλάτα και συνήθως πριν το επιδόρπιο.

Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι τα τυριά μπορούν να καταναλωθούν είτε αυτόνομα-αυτούσια (χωρίς μαγειρική επεξεργασία), είτε συνδυασμένα με άλλα τρόφιμα (χωρίς μαγειρική επεξεργασία), είτε ως συστατικό-υλικό σε ένα σύνθετο πιάτο (με μαγειρική επεξεργασία) καλύπτοντας πλήρως όλες τις γευστικές επιταγές.

ΠΛΑΤΟ ΤΥΡΙΩΝ:
Σε ένα πλατό τυριών μπορεί να συνυπάρξουν αρμονικά διαφορετικά είδη τυριών, διαφορετικής χώρας προέλευσης και επεξεργασίας τα οποία αν συνδυαστούν με τα κατάλληλα ποτά ή φρούτα μπορούν να ‘κλείσουν’ ένα γεύμα. Μπορεί επίσης από μόνο του, το πλατό λόγω του πληθωρικού χαρακτήρα του, να αποτελέσει το κυρίως θέμα σε ένα οικογενειακό, φιλικό, καθημερινό τραπέζι. Οι παραλλαγές στη σύστασή του είναι πραγματικά πολλές, όμως σε γενικές γραμμές, προτείνονται 4 είδη τυριών (200γρ/άτομο) από τις μεγάλες οικογένειες τυριών για να καλύπτει όλα τα γούστα. Οφείλει να περιλαμβάνει λευκά και κίτρινα τυριά που ξεκινούν από απαλές φρέσκες γεύσεις και φτάνουν στην ένταση ενός ώριμου κίτρινου ή λευκού τυριού. Τοποθετούνται κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού σύμφωνα με το περιεχόμενο τους σε μπαχαρικά, το άρωμα τους, την υφή τους, την ηλικία τους και τη γεύση τους.
Μια ιδέα για ευέλικτο πλατό τυριών είναι η εξής:

- Γαλοτύρι ΠΟΠ ή Μοτσαρέλα: συνδυάζεται τέλεια με ένα αρωματικό Sauvignon Blanc ή μοσχοφίλερο.
- Ένταμ ή Εμμενταλ: ένα Merlot ή ένα Riesling ταιριάζουν απόλυτα
- Μετσοβόνε ΠΟΠ ή Γκούντα : με ένα Chardonnay, προκαλεί γαστρονομική έκρηξη
- Ροκφόρ ή Στίλτον: με παλαιωμένο κόκκινο κρασί με έντονο χαρακτήρα, ή Port.

Είναι γνωστό επομένως, ότι το κρασί παραμένει το καλύτερο συνοδευτικό του τυριού, αλλά σύμφωνα με κάποιους συνδυασμούς που να αναδεικνύουν και τα δύο προϊόντα. Ιδανικά το τέλειο ζευγάρι είναι το τυρί και το κρασί να προέρχονται από την ίδια περιοχή. Παρόλα αυτά κάποιοι γενικοί κανόνες είναι οι εξής: Τα φρέσκα λευκά τυριά ταιριάζουν με φρέσκα λευκά κρασιά, τα λιπαρά κίτρινα τυριά με πλούσια κόκκινα κρασιά, τα ώριμα λευκά τυριά με ώριμα λευκά κρασιά, τα έντονα αλμυρά τυριά με όξινα λευκά κρασιά και τέλος τα παλαιωμένα κίτρινα τυριά με παλαιωμένα κόκκινα τυριά.

Μια εναλλακτική ή και συμπληρωματική πρόταση για να εκτιμηθεί και να αναδειχθεί η γεύση του τυριού αποτελεί ο συνδυασμός με διαφορετικά ειδή και ποικιλία ψωμιών τόσο σε γεύση όσο και σε σύνθεση (χωριάτικο, σικάλεως, κριτσίνια, κράκερς). Επίσης, μπορεί προαιρετικά, να προστεθούν ξηρά σύκα, βερίκοκα, σταφύλι, αχλάδι ή μαρμελάδες από φρούτα του δάσους.

Τέλος, προτού καταναλωθεί το τυρί θα πρέπει να αφεθεί σε θερμοκρασία δωματίου για μισή ώρα, ώστε να ανακτήσει και να αναπτύξει το άρωμα του. Καλό θα είναι να σερβίρονται σε δίσκο (ξύλινος, γυάλινος, μαρμάρινος, πορσελάνινος) του οποίου το υλικό να μην τους μεταδίδει κάποια μυρωδιά, ενώ δεν πρέπει τα τυριά να ακουμπάνε μεταξύ τους. Το κόψιμο τους, πρέπει να ακολουθεί και αυτό ορισμένους κανόνες του ‘savoir vivre’. Ο δίσκος πρέπει να φέρει ένα ή περισσότερα ειδικά μαχαίρια, τα οποία στην άκρη τους έχουν δύο μύτες που βοηθά στο τσίμπημα του κομματιού, καθώς το τυρί δεν πιάνεται με το πιρούνι.

Το πλατό τυριών είναι έτοιμο…να κεντρίσει τους γευστικούς κάλυκες, να αποτυπωθεί στο φιλμ των γευστικών αναμνήσεων και να συντροφεύσει αρμονικά την παρέα.


Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων - Διατροφολόγων

Πατάτα…η δημοφιλής. ‘Αγαπημένη τροφή μικρών και μεγάλων’

Πατάτα…η δημοφιλής
‘Αγαπημένη τροφή μικρών και μεγάλων’


Αμυλώδης κόνδυλος με καφέ φλούδα και χρυσή σάρκα, η πατάτα αποτελεί βασικό τρόφιμο, τόσο ως φρέσκο λαχανικό (πάντοτε μαγειρεμένο) όσο και ως τυποποιημένο προϊόν (τσιπς, τηγανιτές πατάτες), ενώ συχνά χρησιμοποιείται στην οινοπνευματοποιία, στην αμυλοποιία και την μπισκοτοποιία. Χωρίζεται σε δύο βασικούς τύπους: (α) της πρώιμης εσοδείας ή νέα (από Απρίλιο- Ιούλιο) και (β) της όψιμης εσοδείας (ώριμη ή παλιά). Είναι διαθέσιμη όλο το χρόνο, ενώ ταυτόχρονα, από τις καλλιεργήσιμες ποικιλίες της, εκ των οποίων η κυριότερη είναι η κίτρινη πατάτα, κάνει την εμφάνισή της σε όλη την πλανητική κλίμακα.

Για την ιστορία αναφέρουμε ότι η καλλιέργειά της απαντάται ήδη σε παλαιότερους χρόνους, με πρώτους καλλιεργητές τους Ίνκας. Στην Ευρώπη έφτασε το 1534, ενώ στην Ελλάδα ήρθε με τον Καποδίστρια. Το έτος 2008 ανακηρύχθηκε Παγκόσμιο Έτος Πατάτας από τα Ηνωμένα Έθνη, ενώ σήμερα η παγκόσμια κατανάλωση αγγίζει τα 100 κιλά ετησίως ανά άτομο.


ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ:

Πράγματι, η πατάτα είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και βασική τροφή, παράλληλα υγιεινή και φτηνή, ενώ είναι σχεδόν απαραίτητη στη μαγειρική, και γνωρίζει την πλούσια γκάμα συνταγών από όλα τα λαχανικά, ξεκινώντας από τα πιο απλά και λαϊκά εδέσματα και φτάνοντας στα πιο εξευγενισμένα.

Επίσης είναι πλούσια φυσική πηγή σύνθετων υδατανθράκων καθώς και σε πολλά θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες Β (Β1, Β2, Β6) και C (50% της ΣΗΠ), Ε, αποτελώντας συνάμα καλή πηγή σε κάλιο (1/3 της ΣΗΠ), φολικό οξύ, σιδήρο, μαγνήσιο, σελήνιο και φυτικές ίνες. Δεν περιέχει χοληστερίνη ή άλλα λιπαρά αλλά ούτε νάτριο και θερμιδικά αποδίδει 70-130 Κcal/100gr ανάλογα με το μαγείρεμα. Μάλιστα, όταν τρώγεται με τη φλούδα της είναι καλή πηγή σε φυτικές ίνες που έχουν ευεργετικές ιδιότητες στον οργανισμό.

Από τις πατάτες, ο ανθρώπινος οργανισμός προμηθεύεται την περισσότερη πρωτεΐνη και σίδηρο σε σύγκριση με άλλα λαχανικά, λόγω της υψηλής ποσότητας κατανάλωσης τους. Επειδή μάλιστα η περιεκτικότητά τους σε υδατάνθρακες είναι υψηλή και κυρίως όταν τηγανίζονται (προτιμότερο σε ελαιόλαδο) συνίσταται να καταναλώνονται με μέτρο από όσους επιθυμούν να ελέγχουν το σωματικό τους βάρους.

Παλαιότερα, παραδόξως οι πατάτες θεωρούνταν καλές για τους ρευματισμούς. Ο χυμός της ωμής πατάτας όταν εφαρμόζεται στην πάσχουσα περιοχή, λέγονταν πως θεραπεύει τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, τους ρευματισμούς, το διάστρεμμα και τις μελανιές. Η πατάτα μπορεί να έχει αντικαρκινικές (σκουαλένιο, καροτενοειδή, πολυφαινόλες) και αντιβιοτικές ιδιότητες, παρόλο που σπάνια εμφανίζεται στην κορυφή της λίστας στη διατροφή ατόμων με χαμηλά ποσοστά καρκίνου (αναστολείς πρωτεάσης, φλούδα).


ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ & ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ:

Η πατάτα μπορεί να συνοδεύσει ουσιαστικά όλα τα κρέατα, τα πουλερικά και τα ψάρια, ακόμα και τα αυγά. Έτσι μπορούν να γίνουν ψητές στο αλουμινόχαρτο, βραστές, τηγανιτές, ογκρατέν, πατατοσαλάτα, κατσαρόλας, σούπα, σοταρισμένες ή γεμιστές. Ωστόσο, οι πατάτες χρειάζονται προσοχή να μην παραμείνουν για πολύ στον ήλιο διότι πρασινίζουν από το σχηματισμό μιας ουσίας της σολανίνης η οποία είναι δηλητηριώδης (διατηρούνται σε μέρος ξηρό και αεριζόμενο στους 8-10 0C). Για αυτό όταν καθαρίζονται οι πατάτες πρέπει να πλένονται πριν και μετά το καθάρισμά τους ενώ τα πράσινα τμήματα πρέπει να απορρίπτονται.

Πατάτες τηγανιτές: βουτάτε τις πατάτες που έχετε κόψει σε μπαστουνάκια πάχους 1 εκ. και μήκους 7 εκ. ή σε ροδέλες (για να απορροφήσουν λιγότερο λάδι) σε πολύ καυτό λάδι (ελαιόλαδο) στους 180 0C για 7’-8’. Περιμένετε μέχρι η τηγανιά, που κρύωσε, να ξαναβρεί τη θερμοκρασία της προκειμένου να ροδίσουν.

Καταλήγοντας διαπιστώνουμε ότι οι θρεπτικές ιδιότητες της πατάτας, η γεύση και η ευκολία πέψης που δημιουργεί είναι ευρέως αποδεκτές. Πράγματι, οι πατάτες είναι εξαιρετικό τρόφιμο με ξεχωριστή γεύση, με πολλές θρεπτικές και ωφέλιμες ουσίες και μεγάλη διατροφική αξία αν χρησιμοποιηθούν σωστά και με μέτρο. Σήμερα, πάντως, με βάση τις νέες τάσεις της υγιεινής διατροφής που έχουν σαν πρότυπο την παραδοσιακή «Μεσογειακή Διατροφή» η πατάτα όπως και τα λαχανικά, βρίσκονται στη βάση της Διατροφικής Πυραμίδας, γι’ αυτό συνολικά συνίσταται η ημερήσια κατανάλωσή τους. Επισημαίνουμε, ωστόσο ότι ο τρόπος ετοιμασίας και η συχνότητα κατανάλωση της πατάτας είναι βασικοί παράγοντες που καθορίζουν την ευεργετική της ή μη δράση.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ MMedSc
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ -ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

ΕΥΧΕΣ.....

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ: ‘Εγκυμοσύνη. Τρεις μήνες πριν, τρία χρόνια μετά’, Εβδομάδα Διατροφής 2010

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ: ‘Εγκυμοσύνη. Τρεις μήνες πριν, τρία χρόνια μετά’
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΩΝ-ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΩΝ
ΔΗΜΟΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ

Αρκετός κόσμος συμμετείχε στην ενδιαφέρουσα Επιστημονική Ημερίδα που διοργάνωσε ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διαιτολόγων – Διατροφολόγων και η Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου Σαλαμίνας στην αίθουσα Δημ. Μπόγρη του Δημαρχείου Σαλαμίνας, την Κυριακή 12 Δεκεμβρίου 2010. Η εκδήλωση έγινε στα πλαίσια της ‘Εβδομάδας Διατροφής 2010’ με θέμα: ‘Εγκυμοσύνη. Τρεις μήνες πριν, τρία χρόνια μετά’.

Ξεκινώντας το πρόγραμμα της ημερίδας ο κύριος Παναγιώτης Βαραγιάννης M.Med.Sc, Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος και Γενικός Γραμματέας του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων - Διατροφολόγων, αναφέρθηκε στη σπουδαιότητα αλλά και τα χαρακτηριστικά της διατροφής της γυναίκας πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δεν παρέλειψε να αναφερθεί στη διατροφή της γυναίκας κατά την περίοδο του θηλασμού καθώς και στη σπουδαιότητα του μητρικού θηλασμού. Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η κυρία Ιωάννα Σιούντρη – Παπανικολάου, Παιδίατρος, αναπτύσσοντας πλήρως το σημαντικό θέμα της ανάπτυξης και της θρέψης στη βρεφική και νηπιακή ηλικία, εκθειάζοντας και παροτρύνοντας παράλληλα το μητρικό θηλασμό. Τελειώνοντας η κυρία Ευαγγελία Νάννου, Φαρμακοποιός, αναφέρθηκε εμπεριστατωμένα στο κομμάτι (α) των συμπληρωμάτων διατροφής που υπάρχουν στο φαρμακείο και κρίνονται χρήσιμα για μια γυναίκα (ακόμα και για έναν άνδρα για την περίοδο πριν τη σύλληψη) σε όλες τις χρονικές περιόδους της εγκυμοσύνη της για την κάλυψη διατροφικών ελλείψεων ή και αναγκών και (β) στις παιδικές τροφές.

Κοινό συμπέρασμα των ομιλητών ήταν ότι η διατροφή της γυναίκας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη είναι καθοριστική για την υγεία της ίδιας και του εμβρύου. Είναι πραγματικά μια ‘ενδιαφέρουσα’ διατροφή και αν θέλει μια γυναίκα να κάνει αυτήν την υπέροχη στιγμή της ζωής της ακόμη πιο όμορφη δεν έχει παρά να ενημερωθεί και να εκμεταλλευτεί τα οφέλη της ισορροπημένης διατροφής που θέτει τις βάσεις για την δική της υγείας αλλά και του εμβρύου.

Στο κοινό μοιράστηκαν 3 διαφορετικά εγχειρίδια, του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων, με τις βασικές αρχές μιας ισορροπημένης διατροφής που θα οδηγήσει σε μια υγιή εγκυμοσύνη, θα εξασφαλίσει σωστή ανάπτυξη και καλή υγεία στο βρέφος και θα συμβάλλει στη διαμόρφωση ισορροπημένων διατροφικών συνηθειών στα παιδιά.




Εικ. 1. Από δεξιά: η κυρία Ιωάννα Σιούντρη – Παπανικολάου, Παιδίατρος, ο κύριος Παναγιώτης Βαραγιάννης, M.Med.Sc, Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, και η κυρία Ευαγγελία Νάννου, Φαρμακοποιός



Εικ. 2. Από δεξιά: , ο κύριος Παναγιώτης Βαραγιάννης, M.Med.Sc, Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, η κυρία Ιωάννα Σιούντρη – Παπανικολάου, Παιδίατρος, και η κυρία Ευαγγελία Νάννου, Φαρμακοποιός

Επιστημονική Ημερίδα: ‘Εγκυμοσύνη. Τρεις μήνες πριν, τρία χρόνια μετά’, Κυριακή 12 Δεκεμβρίου 2010, ώρα 12.00, Δημαρχείο Σαλαμίνος

Επιστημονική Ημερίδα

Στα πλαίσια της ‘Εβδομάδας Διατροφής 2010’

με θέμα: ‘Εγκυμοσύνη. Τρεις μήνες πριν, τρία χρόνια μετά’

υπό τη διοργάνωση του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων



Κυριακή 12 Δεκεμβρίου 2010, ώρα 12.00πμ

Δημαρχείο Σαλαμίνος, Αίθουσα: Δημ. Μπόγρης





ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ



- ‘Ανάπτυξη, θρέψη στη βρεφική και νηπιακή ηλικία. Μητρικός θηλασμός’.
Ιωάννα Σιούντρη - Παπανικολάου, Παιδίατρος



- ‘Διατροφή πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη’
Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc. Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος,
Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων



- ‘Συμπληρώματα Διατροφής και Εγκυμοσύνη. Παιδικές τροφές’
Ευαγγελία Νάννου, Φαρμακοποιός

Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

Αθήνα 10/11/2010

Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο του ΠΣΔΔ


Σας γνωρίζουμε την νέα σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων, που προέκυψε από τις εκλογές της 30ης Οκτωβρίου 2010.


Πρόεδρος: Ρίσβας Γρηγόρης

Αντιπρόεδρος: Πούλια Λιάνα

Γενικός Γραμματέας: Βαραγιάννης Παναγιώτης

Ταμίας: Παπαμίκος Βασίλειος

Ειδικός Γραμματέας Οργάνωσης και Συνδικαλισμού: Τσαγκάρη Αμαλία

Ειδικός Γραμματέας Δημοσίων Σχέσεων και Τύπου: Βάμβουκα Κατερίνα

Ειδικός Γραμματέας Επιστημονικών Εκδηλώσεων και Δράσεων: Ναούμη Ανθή




Με εκτίμηση
Για το Διοικητικό Συμβούλιο


Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΓΡ. ΡΙΣΒΑΣ

Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Π. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ

Καβούρια … στις τσέπες?

Καβούρια … στις τσέπες?

Εν μέσω οικονομικής κρίσης η ποιότητα και η θρεπτική αξία της καθημερινής διατροφής δείχνει ότι ακολουθεί φθίνουσα πορεία, αυξάνοντας έμμεσα τους παράγοντες κινδύνου των νοσημάτων φθοράς (μελέτη MEDIS, ΑΤΤΙΚΗ). Πράγματι, η ακρίβεια των τροφίμων και η μειωμένη αγοραστική δύναμη του κοινού ωθεί στην αγορά και κατανάλωση φτηνών τροφίμων τόσο σε τιμή όσο και σε ποιότητα. Η διατροφική συμπεριφορά αλλάζει• δυστυχώς, προς το χειρότερο... Παρατηρείται μείωση στις πωλήσεις ψαριών-θαλασσινών, καλής ποιότητας κρέατος, φρούτων και λαχανικών, ενώ αντίθετα, σημειώνεται αύξηση στην αγορά ‘έτοιμων-πρόχειρων φαγητών’ μικρού κόστους αλλά χαμηλής θρεπτικής αξίας (με αυξημένα ποσοστά λιπαρών, αλατιού και ζάχαρης). Ωστόσο, θεωρούμε ότι ένας σωστός προϋπολογισμός και μια καλή οργάνωση για την εξασφάλιση επαρκούς χρηματικού ποσού για την καθημερινή διατροφή αποτελεί την καλύτερη δικλείδα ασφαλείας για μια ισορροπημένη, υγιεινή και πλήρη διατροφή που οδηγεί σε καλύτερη υγεία και σε μια αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής.

Μια εναλλακτική λοιπόν διατροφική επιλογή προέρχεται από την κατηγορία των θαλασσινών και αφορά στα καβούρια, τα οποία ξεχωρίζουν για την σπανιότητά τους, τον τρόπο παρασκευής τους, την ιδιαίτερη γεύση τους αλλά και την μεγάλη θρεπτική τους αξία. Θεωρούνται ένας από τους καλύτερους και εκλεκτότερους μεζέδες.

Χώρες που καταναλώνουν (συνολικά 1,5 εκατ. τόνοι/έτος) αλλά και εξάγουν καβούρια είναι: Καναδάς, Αλάσκα, Ρωσία, Νέα Ζηλανδία, Νορβηγία, Ιαπωνία, Γεωργία, Νησιά Φώκλαντ, Κορέα, Αργεντινή, Σκωτία, Αυστραλία, Βιετνάμ, Ινδία και Χιλή.


Τα χαρακτηριστικά τους:

Τα καβούρια αποτελούν την κοινή ονομασία των δεκαπόδων μαλακόστρακων με κύριο χαρακτηριστικό τους τη μικρή κοιλιά που βρίσκεται κάτω από ένα μεγάλο σκληρό καβούκι. Συνολικά υπάρχουν 6.793 διαφορετικά είδη με διαφορετική γεύση και υφή. Ωστόσο, τα πιο γνωστά και ευρέως καταναλώσιμα είδη είναι τα ακόλουθα:
• η καβουρομάνα (διαμέτρου 20 εκ περίπου) ή αλλιώς κάβουρας μάια, η οποία έχει αγκαθωτό καβούκι και είναι αιχμηρή στο μπροστινό μέρος. Βρίσκεται στις ακτές του Ατλαντικού και της Ιαπωνίας και θεωρείται το πιο νόστιμο μαλακόστρακο του είδους του. Καταναλώνεται βραστό και σερβίρεται κρύο.
• ο πάγουρας που είναι πιο μεγάλος, με ένα ζευγάρι δαγκάνες πολύ αναπτυγμένες και οι διαστάσεις του αγγίζουν ακόμα και τα 45 εκ. και τα 5 κιλά βάρους.
• ο πράσινος κάβουρας (Scylla serata) γνωστός και ως μαύρος ή καφέ, που είναι πολύ πιο μικρός και ζει σε ριζοφόρους και λασπώδη νερά με το βάρος του να φτάνει μέχρι και τα 2 κιλά. Συνήθως πωλείται ωμός ή ζωντανός και παίρνει ένα πορτοκαλί χρώμα όταν μαγειρευτεί. Το καλύτερο κρέας βρίσκεται στις δαγκάνες, ενώ το κρέας του σώματος δεν είναι τόσο καλό.
• και ο σιδηροκάβουρας (4εκ.) με σχεδόν τετράγωνο κέλυφος και παλαμοειδή πόδια.

Τα παραπάνω είδη καταναλώνονται ευρέως στην Γαλλία, ενώ στον Καναδά κυριαρχούν ο γιγάντιος κάβουρας που συνήθως κονσερβοποιείται και ο κάβουρας της Αρκτικής που είναι περιζήτητος για τη λεπτή γεύση του. Άλλα είδη που είναι παγκοσμίως γνωστά είναι:

• ο κοινός ευρωπαϊκός κάβουρας (Cancer pagurus), ο οποίος καταναλώνεται κυρίως τη θερινή περίοδο. Πρόκειται για ένα είδος που πωλείται ζωντανό ή μαγειρεμένο και παρουσιάζει αρκετές διαφορές όντας θηλυκός ή αρσενικός. Πιο συγκεκριμένα, το θηλυκό καβούρι παρουσιάζει μικρότερες μπροστινές δαγκάνες, πιο φαρδιά ουρά κολλημένη στο κάτω μέρος του, γευστικότερα αυγά και περισσότερο κρέας στην ουρά του συγκριτικά με το αρσενικό. Το αρσενικό καβούρι, από την άλλη μεριά, είναι πιο ακριβό, λόγω των μεγαλύτερων μπροστινών δαγκανών του οι οποίες είναι γεμάτες με λευκό κρέας. Πάντως σε κάθε περίπτωση, η σάρκα και των δύο είναι αφράτη και πρόκειται για ένα υπέροχο κρύο πιάτο συνοδευόμενο με μαγιονέζα.
• ο Spanner crab (Ranina ranina), γνωστός και ως frog crab διαθέτει ένα φίνο, γλυκό, λευκό κρέας ενίοτε λίγο ‘λεπιώδες’ και το μέγεθός του μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 20 εκ. σε μήκος.
• ο Queensland sand crab (Portunus pelagicus) έχει καλό κρέας στο σώμα, αλλά το καλύτερο βρίσκεται στα πόδια και τις δαγκάνες. Το ιδιαίτερο γνώρισμά του είναι ότι όταν είναι ζωντανός, το δέρμα του είναι γεμάτο με μπλε κηλίδες.
• ο Γαλάζιος κάβουρας (Portunus pelagicus) έχει γλυκό κρέας με απαλή υφή, το οποίο βρίσκεται στα πόδια και τις δαγκάνες και αποκτά ένα ροδοπορτοκαλί χρώμα όταν μαγειρευτεί. Συναντάται στην ανατολική ακτή της Αμερικής, στην Αυστραλία και την ανατολική Μεσόγειο.
• τα Βασιλικά καβούρια αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία καθώς αριθμούν περίπου 40 είδη, με σημαντικότερες ποικιλίες τα Red King crabs, τα Blue King crabs και Golden King crabs. Το κρέας που βρίσκεται στα πόδια τους (5 ζεύγη) είναι εξαιρετικά νόστιμο. Πρόκειται για μια κατηγορία καβουριών που βρίσκεται σπάνια στην αγορά και η τιμή τους κυμαίνεται από 50 μέχρι και 60 ευρώ το κιλό. Συχνά απαντώνται στο βυθό της Τασμανίας και γενικά ζουν χωμένα στην άμμο, σε βάθος που κυμαίνεται από τα 30 έως 200 μέτρα. Αυτό το είδος ψαρεύεται πολύ συχνά και στην Αλάσκα (περιοχή Bristol Bay) και θεωρείται το πιο επικίνδυνο αλλά και το πιο προσοδοφόρο ψάρεμα στον κόσμο.

Προτεινόμενος τρόπος μαγειρέματος:

Μαγειρεύονται ποικιλοτρόπως: α λ’ αμερικέν, σούπα, ψητά, κ.α. Σερβίρονται και σαν κρύα ορεκτικά: τα μεγαλύτερα ξεφλουδίζονται (πόδια, δαγκάνες και κέλυφος), ενώ τα μικρά σερβίρονται ολόκληρα.

Γενικά μπορείτε να καθαρίσετε τα καβούρια και να βράσετε τα πόδια, να τα τηγανίσετε, να τα ψήσετε στα κάρβουνα ή και να τα μαγειρέψετε στον ατμό σε αλατισμένο ή μη νερό για 20-30 λεπτά. Σε καμία περίπτωση δεν θέλουν πολύ ψήσιμο γιατί χάνουν τις θρεπτικές τους ουσίες και φυσικά κάτι από τη νοστιμιά τους. Αυτό που υπενθυμίζουμε είναι ότι η σάρκα του κάβουρα είναι εκλεκτή και εύγευστη. Ωστόσο, η αφαίρεσή της από τα πόδια είναι χρονοβόρα και χρειάζεται προσοχή.

Το κρέας του κάβουρα τρώγεται ζεστό ή κρύο, σκέτο ή με λιωμένο βούτυρο, ή με σκόρδο ή με σάλτσα θαλασσινών και διάφορα μπαχαρικά. Η γευστική ψίχα του, που θα τη βρείτε συχνά στο εμπόριο και κατεψυγμένη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλούς συνδυασμούς. Έτσι, μπορεί να σερβιριστεί με ψωμί, βούτυρο, λεμόνι και μαγιονέζα. Ειδικότερα, το συκώτι και η κρεμώδης ουσία (ο κρόκος), που βρίσκεται μεταξύ της σάρκας και του καβουκιού, είναι ιδιαίτερα αγαπητά όταν αλείφονται σε βουτυρωμένο ψωμί σίκαλης. Τέλος, χρησιμοποιείται σε σαλάτες, σάντουιτς, κέικ και διάφορα άλλα πιάτα (πχ. ψαρόσουπες). Γεμιστός μπορεί να γίνει μόνο ο πάγουρας, ενώ οι μικροί κάβουρες χρησιμοποιούνται στις σούπες και στους πυκνόρρευστους χυμούς. Επίσης, στο εμπόριο βρίσκουμε κονσέρβες καβούρια σε φυσικό ζωμό (θρυμματισμένα ή κομμάτια σάρκας) ή κατεψυγμένα.

Οι κάβουρες πρέπει να αγοράζονται ζωντανοί, να έχουν βάρος, να φέρουν τις δαγκάνες τους και να είναι καλά γεμάτοι, αν και ορισμένοι ιχθυοπώλες τους πουλούν ήδη ψημένους. Στο δίσκο με θαλασσινά και μαγιονέζα, οι κάβουρες σερβίρονται με ειδικές πένσες, λεπτά πιρούνια με δυο αιχμηρές άκρες και μπολ για πλύσιμο των δακτύλων.

Θρεπτικά συστατικά και οφέλη για την υγεία:

Στην πραγματικότητα, τα θαλασσινά είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και χαμηλά σε θερμίδες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα καβούρια τα οποία είναι χαμηλά σε λίπος, σε κορεσμένα λίπη αλλά και σε θερμίδες. Όμως έχουν υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης από τα ψάρια αλλά μικρότερα από το κρέας (κοτόπουλο, μοσχάρι).
Στη συνέχεια παρατίθενται τα οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση καβουριών:
1. Είναι πλούσια σε πρωτεΐνη και αμινοξέα και δεν περιέχουν καθόλου υδατάνθρακες. Παρά τη χαμηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες και λιπαρά, μια μερίδα με καβούρια προσφέρει 20 γραμμάρια πρωτεΐνης! Αυτό το καθιστά μια εξαιρετική εναλλακτική λύση για υψηλής ποιότητας-ποσότητας πρωτεΐνης για τους αθλητές ή τους body builder, οι οποίοι έχουν βαρεθεί την συχνή κατανάλωση τόνου. Επίσης δεν περιέχουν καθόλου υδατάνθρακες γεγονός που τα καθιστά μια καλή επιλογή για τους διαβητικούς.
2. Περιέχουν πολύ χαμηλές θερμίδες και λιπαρά. Τα καβούρια αποτελούν το ‘ιδανικό κρέας’ για όσους υπολογίζουν συστηματικά τις θερμίδες. Πιο συγκεκριμένα, 100 γρ. καβούρι αποδίδει μόνο 102 θερμίδες, και λιγότερο από 2 γρ. λίπους ανά μερίδα, χαρακτηριστικά ευεργετικά για την καρδιακή λειτουργία. Παρά τη χαμηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες και λιπαρά, τα καβούρια αποτελούν ένα ιδιαίτερα θρεπτικό, χορταστικό και εύγευστο κυρίως πιάτο.
3. Περιέχει χαμηλή συγκέντρωση σε υδράργυρο. Ένα από τα μεγάλα προβλήματα που
αφορούν στην κατανάλωση θαλασσινών είναι η έκθεση στον υδράργυρο. Τα καλά νέα είναι ότι τα καβούρια του Ατλαντικού (μπλε καβούρι) έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε υδράργυρο, καθιστώντας τα μια πολύ καλή επιλογή θαλασσινών για ολόκληρη την οικογένεια. Στην πραγματικότητα, τα καβούρια θεωρούνται μια από τις ασφαλέστερες μορφές των θαλασσινών όσον αφορά τα επίπεδα υδραργύρου.
4. Είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα. Τα καβούρια είναι μια καλή πηγή των ω-3 λιπαρών οξέων που βοηθούν στην καρδιακή λειτουργία, συμβάλλοντας στη μείωση των τριγλυκεριδίων και της αρτηριακής πίεσης, και καταλήγουν στη μείωση του καρδιαγειακού κινδύνου. Τα ω-3 λιπαρά οξέα θεωρούνται ότι μειώνουν την φλεγμονή, ενισχύουν την ανοσολογική λειτουργία και μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι δεν παίρνουν αρκετά ω-3 λιπαρά οξέα με τη διατροφή τους ενώ η προσθήκη κρέατος καβουριών στη διατροφή τους είναι μια καλή αρχή.
5. Το κρέας καβουριών είναι επίσης πλούσιο σε βιταμίνες και μέταλλα. Πιο συγκεκριμένα είναι πλούσιο σε Νιασίνη, Φολικό οξύ, βιταμίνη Β-12 (ιδιαίτερα σημαντική για τη νευρική λειτουργία) και Βιταμίνη Α και C, ενώ αποτελεί μια καλή πηγή σε ψευδάργυρο, σίδηρο, χαλκό, σελήνιο (ισχυρό αντιοξειδωτικό), νάτριο, κάλιο, φώσφορο, χαλκό, ασβέστιο και χρώμιο. Το χρώμιο συνεργάζεται με την ινσουλίνη στον μεταβολισμό της γλυκόζης βοηθώντας τον οργανισμό να διατηρηθεί σε ευγλυκαιμία, ιδιαίτερα χρήσιμο σε διαβητικούς. Επίσης βοηθά στην αύξηση των επιπέδων της HDL (καλή χοληστερόλη), η οποία μειώνει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικού επεισοδίου.

Προτεινόμενος τρόπος αγοράς:

Τα βρίσκουμε στην αγορά όλο το χρόνο, είτε ως νωπά, κατεψυγμένα, βρασμένα ή κονσέρβα. Για τα νωπά πρέπει: Η οσμή να είναι ευχάριστη (θάλασσα). Τα πόδια τους να είναι στερεά κολλημένα στο σώμα και σκληρά. Η μεμβράνη του θώρακα να είναι τεντωμένη, ανθεκτική και διαφανής. Οι οφθαλμοί να γεμίζουν τη κόγχη των ματιών. Το κεφάλι και ο θώρακας να είναι ανοιχτόχρωμα, όχι μελανού χρώματος και να μην έχουν μαύρες κηλίδες. Να έχουν αντανακλαστικές κινήσεις στα μάτια, στις κεραίες και στα πόδια όταν είναι ζωντανά. Προτιμήστε τα πιο ‘επιθετικά’ και πιο δραστήρια καβούρια ενώ οι άθικτες δαγκάνες είναι επίσης ένδειξη υγείας και σωστής μεταφοράς. Καταναλώστε τα την ίδια μέρα της αγοράς ή κρατήστε τα στο ψυγείο μέχρι 2 μέρες.

Στο Περού, ο αρχαίος λαός Μότσε είχε θεοποιήσει τα καβούρια, ενώ στη χώρα μας θεωρούνται νόστιμος μεζές για συνοδεία με κρασί ή ούζο αφήνοντας μια γλυκιά επίγευση θάλασσας. Όπως και να έχει, η καθημερινή διατροφή πρέπει να περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά, να είναι πλήρης, να προσφέρει υγεία και σίγουρα δεν χωράνε εκπτώσεις σε αυτήν. Η περιπέτεια της οικονομικής κρίσης δεν πρέπει να αποφέρει ‘περιπέτειες’ στην υγεία σας. Κάντε έτσι τη σωστή επιλογή στο δίλημμα…. ‘καβούρια στις τσέπες ή … στο τραπέζι?’


ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ M.Med.Sc
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ -ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

Ομιλία Διατροφής από το Δημοτικό Σχολείο Καματερού Σαλαμίνος

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Το Δημοτικό Σχολείο Καματερού σας προσκαλεί στην εκδήλωση,
που διοργανώνει στο Πνευματικό Κέντρο Καματερού,
την Κυριακή, 24 Οκτωβρίου 2010 και ώρα 6:00 μ.μ.
στα πλαίσια της Οικονομικής Ενίσχυσης των Υποδομών / Εγκαταστάσεων του Σχολείου,

όπου θα διεξαχθεί ομιλία από τον
Κλινικό Διαιτολόγο - Διατροφολόγο Π. Βαραγιάννη, M.Med.Sc.,
Γεν. Γραμματέα Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων - Διατροφολόγων
με θέμα: «Διατροφή και Παχυσαρκία»

Τιμή Εισιτηρίου: 5€

Άρθρο: Έλλας - Σερβία ... γαστρονομία. (εφημερίδα metro, 7/9/10)

http://metropoint.metro.lu/20100907_Athens.pdf

Το μήλο στη διατροφή των παιδιών

Το μήλο στη διατροφή των παιδιών


Το παιδικό σώμα αναπτύσσεται και αλλάζει ταχύτατα και η ανάγκη για πλήρεις τροφές με υψηλή θρεπτική αξία (πλούσιες σε συστατικά όπως βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, πρωτεΐνες, φυτικές ίνες κ.λπ.) που το βοηθούν να αναπτυχθεί σωστά είναι μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη περίοδο της ζωής του. Παράλληλα, πολλές μελέτες έχουν υποδείξει την καθημερινή κατανάλωση 5 μικρομερίδων φρούτων και λαχανικών, ως κανόνα ισορροπημένης, υγιεινής και αποδοτικής διατροφής που δρα ευεργετικά και στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο διατροφικής συμπεριφοράς, κυρίως όσον αφορά στα παιδιά, τα μήλα αποτελούν μια εξαιρετική διατροφική επιλογή για την κάλυψη των ημερήσιων αναγκών τους σε βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, αντιοξειδωτικές ουσίες, νερό και φυτικές ίνες. Διαθέτουν όμως και άλλες ποικίλες ευεργετικές ιδιότητες. Παραλλάσσοντας, λοιπόν, τη λαϊκή ρήση:
‘ένα μήλο την ημέρα κάνει πέρα.…

- τη χοληστερίνη,
- την πίεση
- την υπεργλυκαιμία
- τις καρδιοπάθειες
- την όρεξη
- τον καρκίνο
- τους ιούς …
….και κατά συνέπεια το γιατρό!’

Στη συνέχεια, αναλύουμε το ισχυρό ‘πακέτο’ φυσικών ‘φαρμάκων’ του μήλου και τις σημαντικές επιπτώσεις του στην υγεία.

Ποσοστά περιεκτικότητας σε θρεπτικά στοιχεία και οφέλη για την υγεία:
Είναι ιδιαίτερα θρεπτικό, καθώς περιέχει αρκετές φυτικές ίνες (3-5γρ), βιταμίνες (C), αντιοξειδωτικά και μέταλλα πολύ χρήσιμα και ωφέλιμα για τον ανθρώπινο οργανισμό. Θερμιδικά αποδίδει 65 kcal ανά 125 gr (τεμάχιο), ενώ αποτελείται από νερό σε ποσοστό 84%. Πολλαπλά είναι τα οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση μήλων, καθώς καθυστερεί τα νοσήματα φθοράς και παρέχει αγχολυτική, ηρεμιστική και αντιπυρετική προστασία.
Πιο συγκεκριμένα, τα φλαβονοειδή που περιέχονται σε υψηλές συγκεντρώσεις (κυρίως στο εξωτερικό περίβλημα), είναι ουσίες με ισχυρές αντιοξειδωτικές ικανότητες που δρουν στο αίμα και τους ιστούς (Exp Aging Res, 2007, Br J Nutr, 2007). Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες (Πανεπ. Ουτρέχτης, Πανεπ. Αμπερντίν) η κατανάλωση μήλων, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενδέχεται να ωφελεί το παιδί μελλοντικά προστατεύοντάς το από άσθμα και άλλες ασθένειες, κυρίως λόγω των φλαβονοειδών που περιέχονται. Γενικά το μήλο ενισχύει την άμυνα του οργανισμού και είναι επομένως ιδανικό το φθινόπωρο και το χειμώνα, που οι ιώσεις και τα κρυολογήματα ταλαιπωρούν την υγεία των μικρών παιδιών.
Από την άλλη πλευρά, οι αδιάλυτες φυτικές ίνες βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία του εντερικού σωλήνα και σύμφωνα με μελέτες, οι αδιάλυτες φυτικές ίνες συμβάλλουν σημαντικά στην πρόληψη του καρκίνου παχύ εντέρου και τη μείωση της δυσκοιλιότητας. Επίσης βοηθά στην πέψη καθώς και στην καύση του λίπους. Έτσι, είναι προτιμότερο να καταναλώνεται μετά από κάποιο γεύμα γιατί έχοντας πολύτιμες θρεπτικές ουσίες βοηθά στο μεταβολισμό του οργανισμού, την γρηγορότερη πέψη απομακρύνοντας τον κίνδυνο της παιδικής παχυσαρκίας.
Όσο για τις διαλυτές φυτικές ίνες φαίνεται να προκαλούν μείωση των επιπέδων χοληστερόλης (και της ‘κακής’ LDL χοληστερόλης) στο αίμα, κυρίως λόγω της αυξημένης απέκκρισης χολικών αλάτων αλλά και της πηκτίνης που περιέχεται (J Oleo Sc, 2007). Πρόσφατα, Γάλλοι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τρώγοντας 2-3 μήλα ημερησίως, μειώνονται τα επίπεδα της χοληστερίνης μέχρι και 10%. Είναι επομένως ιδιαίτερα χρήσιμα σε παιδιά που έχουν αυξημένη χοληστερόλη στο αίμα (το ποσοστό αυτών των παιδιών έχει αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια).
Επίσης, υπάρχει και η κερκετίνη, η οποία είναι πολύ ισχυρή αντιοξειδωτική ουσία και φαίνεται να διαθέτει προστατευτικές ιδιότητες ως προς τη καρδιαγγειακή λειτουργία (J Arg Food Chem, 2004).
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης, 2-4 μήλα (ή χυμός) ημερησίως προφυλάσσουν από τις κυτταρικές βλάβες (οξειδωτικό στρες) που εξασθενίζουν τη μνήμη με την πάροδο του χρόνου. Φαίνεται μάλιστα ότι η κατανάλωση του συγκεκριμένου φρούτου αποκαθιστά τη χαμένη ενέργεια και μειώνει τη σωματική αλλά και πνευματική κούραση, συνιστώσες ιδιαίτερα σημαντικές για τα παιδιά που εμφανίζουν μια έντονη σωματική δραστηριότητα και μια αστείρευτη πνευματική ανησυχία.
Ακόμη, περιέχουν μια ουσία -πηκτίνη- που επηρεάζει το μεταβολισμό της γλυκόζης και βοηθά στη διατήρηση των επιθυμητών επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Σε πιθανή υπογλυκαιμική φάση ένα μήλο ικανοποιεί την επιθυμία για γλυκό και εξαλείφει την ατονία ή τη ζάλη που προκαλούν τα χαμηλά επίπεδα της γλυκόζης. Γενικά, λόγω του χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη του μήλου, δεν προκαλείται απότομη άνοδος στα επίπεδα της γλυκόζης, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για την διατήρηση της επιθυμητής ευγλυκαιμίας. Ειδικά για τα παιδιά που είναι σε μια διαδικασία μάθησης και απαιτούνται υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης για την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου, η εναλλακτική του μήλου, προβάλλει ως μια καλή επιλογή έναντι κάποιου άλλου θερμιδογόνου γλυκίσματος. Μάλιστα τα φρέσκα μήλα ενδείκνυνται (περισσότερο) των χυμών, καθώς προσδίδουν μεγαλύτερο αίσθημα πληρότητας.
Όσον αναφορά στο σύνολο των βιταμινών που περιέχει, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι βιταμίνες είναι βασικά συστατικά των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου που βοηθούν στη καλύτερη ενδοεπικοινωνία των κυττάρων του.
Τέλος, το μήλο αποτελεί εξαιρετικό φυσικό καθαριστικό (βοηθά στην υγιεινή και την λεύκανση) για τα δόντια, αν το τρώτε με τη φλούδα, ενώ φαίνεται να έχει και αντισηπτικές ιδιότητες (αρκετοί ιοί δεν επιβιώνουν μέσα σε χυμό μήλου). Πιθανόν να προλαμβάνει και την εμφάνιση της ουλίτιδας. Και πράγματι, σε αυτή την ηλικία είναι ιδιαίτερα σημαντικό τα παιδιά να διαμορφώνουν μια σωστή συμπεριφορά ως προς την υγιεινή και την υγεία των δοντιών τους.
Προτεινόμενος τρόπος κατανάλωσης:
Το μήλο είναι ένα εξαιρετικό φρούτο και από τα πλέον ευεργετικά. Συνίσταται, να το καταναλώνετε ολόκληρο, μαζί με τη φλούδα του, διότι στο εξωτερικό περίβλημα βρίσκονται κυρίως οι φυτικές ίνες. Μπορεί να καταναλωθεί και ως χυμός. Προτιμάτε τους φυσικούς χυμούς χωρίς ζάχαρη και συντηρητικά. Τέλος, αποτελεί ιδανική λύση για το σχολικό κολατσιό του παιδιού ή το απογευματινό του σνακ.
Προτεινόμενος τρόπος αγοράς και συντήρησης:
Τα μήλα ωριμάζουν το Φθινόπωρο κι έτσι θα βρούμε φρέσκα από τον Σεπτέμβρη έως και τον Δεκέμβρη. Προτιμάτε τα μήλα εγχώριας παραγωγής και αγοράζετε όσα έχουν μικρό έως φυσιολογικό μέγεθος και μόνο όσα θα καταναλώσετε άμεσα. Να δείχνουν οπωσδήποτε καθαρά, συμπαγή, λαμπερά. Απαραίτητο, όμως, κρίνεται το προσεκτικό πλύσιμο τους με άφθονο νερό. Επιλέξτε μήλα χωρίς εμφανή χτυπήματα και αλλοιώσεις, με καθαρή μυρωδιά. Προτιμήστε τα κόκκινα μήλα καθώς είναι πλουσιότερα σε αντιοξειδωτικές ουσίες.

Αντιλαμβανόμαστε επομένως ότι η φύση, δια μέσου των τροφίμων της, δεν μας προσφέρει μόνο τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την επιβίωση μας αλλά μας δίνει απλόχερα πολύτιμες δραστικές ουσίες που θωρακίζουν την υγεία μας και δη των παιδιών μας.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ MMedSc
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ -ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ
Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

Επίκαιρα Διατροφικά Νέα

Επίκαιρα Διατροφικά Νέα
• Τροφές… με δείκτη προστασίας: η παρατεταμένη έκθεση του οργανισμού στις ακτίνες UV-A και UV-B κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών, κάνει επιτακτική την ανάγκη για έγκαιρη και πλήρη προστασία των δερματικών κυττάρων. Πολυάριθμες μελέτες προτείνουν τρόφιμα με υψηλό διατροφικό δείκτη προστασίας, έχοντας βασικό θρεπτικό συστατικό, τα καροτενοειδή (λυκοπένιο, β-καροτένιο, λουτείνη). Πιο συγκεκριμένα: η ντομάτα, το καρπούζι, το κόκκινο γκρέιπ-φρουτ, το καρότο, η κολοκύθα, το βερίκοκο, το καλαμπόκι, το σπανάκι, τα φιστίκια, είναι τρόφιμα με ισχυρή φωτοπροστατευτική δράση. Αν συνδυαστούν με επαρκή ενυδάτωση (νερό, χυμούς) και αντηλιακή κρέμα, η θωράκιση του δέρματος είναι η ιδανική.

• Καλοκαιρινές διατροφικές συμβουλές: α. ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πλήρες πρωινό, συνεχίστε με το μεσημεριανό γεύμα. το οποίο πρέπει να είναι το μεγαλύτερο γεύμα της ημέρας και καταλήξτε σε ένα ελαφρύ δείπνο. Ενδιάμεσα, φρούτα ή χυμοί φρούτων αποτελούν την καταλληλότερη λύση για να συμπληρωθεί το διατροφικό προφίλ της ημέρας. β. Αποφύγετε τις λιπαρές τροφές και τα ‘βαριά’ φαγητά πλούσια σε μπαχαρικά. Πολύτιμη τροφή θεωρούνται τα ψάρια και τα θαλασσινά (βελτιώνουν την καρδιαγγειακή λειτουργία) συνοδευόμενα από σαλάτα, αλλά και οι φρουτοσαλάτες (συνήθως για το βραδινό). γ. Αυξήστε την κατανάλωση νερού και μη θερμιδοφόρων υγρών. 1,5 λίτρο νερό την ημέρα καλύπτει τις ανάγκες του οργανισμού για σωστή ενυδάτωση αλλά και τυχόν απώλειες λόγω αυξημένης εφίδρωσης. δ. Προσέξτε την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών καθώς περιέχουν αρκετές θερμίδες. ε. Όσον αφορά το παγωτό χρειάζεται μέτρο στην κατανάλωσή του διότι περιέχει πολλές θερμίδες. Λιγότερες θερμίδες βρίσκετε μόνο στα παγωτά τύπου ‘γρανίτα’, ‘σορμπέ’ και ‘λαιτ’. στ. Αυξήστε τη φυσική δραστηριότητα εφαρμόζοντας καθημερινά αερόβια κίνηση διάρκειας τουλάχιστον 30 λεπτών.

• Μια νέα επιδημιολογική έρευνα που δημοσιεύτηκε στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό American Journal of Clinical Nutrition, αναδεικνύει την σπουδαιότητα της Μεσογειακής Διατροφής και στη μείωση του κινδύνου του καρκίνου του μαστού. Σύμφωνα με την μελέτη προέκυψαν ισχυρές ενδείξεις ότι η υιοθέτηση του διατροφικού προτύπου της Μεσογειακής διατροφής σχετίζεται με μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Στην πραγματικότητα, επειδή ο μετεμμηνοπαυσιακός καρκίνος του μαστού είναι πολύ συχνότερος από τον προεμμηνοπαυσιακό, ενδεχομένως να επηρεάζεται περισσότερο από εξωγενείς παράγοντες (πχ διατροφή) συγκριτικά με τον καρκίνο του μαστού που εμφανίζεται πριν την εμμηνόπαυση, έχοντας συνήθως γενετική βάση.

• Τα αποτελέσματα μιας καινούριας μελέτης παρουσιάστηκαν στο περιοδικό J. Telemed Telecare (2010) και αφορούσαν στην αξιολόγηση ενός διατροφικού παιχνιδιού βασισμένο σε κινητό τηλέφωνο για τον έλεγχο του βάρους. Πιο συγκεκριμένα, μια διαδραστική εφαρμογή κινητής τηλεφωνίας, η SmartDiet, ανέλυσε την ημερήσια θερμιδική πρόσληψη και στοιχεία από την ημερήσια φυσική δραστηριότητα. Επίσης, παρείχε ένα προσωπικό διατροφικό προφίλ και προωθούσε τη γνώση και τις πληροφορίες σχετικά με τη διατροφή χρησιμοποιώντας ένα διατροφικό παιχνίδι. Μετά τη πάροδο έξι εβδομάδων παρατηρήθηκε ότι τα τρία μέτρα της σύστασης του σώματος (λιπώδης μάζα, βάρος και δείκτης μάζας σώματος) μειώθηκαν σημαντικά. Επίσης φάνηκε ότι το σύστημα ήταν χρήσιμο για την απόκτηση πληροφοριών και τη διαχείριση της εφαρμογής του διατροφικού προγράμματος. Καταλήγουμε επομένως ότι η εφαρμογή διαχείρισης του βάρους SmartDiet μέσω κινητού τηλεφώνου συμβάλει στην απώλεια σωματικού βάρους σε παχύσαρκους ενήλικες. Δεν παύει όμως να τονίζουμε ότι το πρόβλημα της παχυσαρκίας λύνεται μόνο με επίσκεψη σε Κλινικό Διαιτολόγο - Διατροφολόγο, ενώ εφαρμογές σαν την προαναφερθείσα είναι απλά βοηθήματα στη φαρέτρα των ειδικών.



ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ MMedSc
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ -ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ
Γενικός Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

Ελλάς – Σερβία …γαστρονομία

Ελλάς – Σερβία …γαστρονομία


Με πολυάριθμα κοινά φαγητά και ομοιότητες στη διατροφική κληρονομιά, η Ελλάδα και η Σερβία, το 1960, συμμετείχαν στη διάσημη ‘μελέτη των επτά χωρών’, στην οποία ερευνήθηκε και διαπιστώθηκε η ευεργετική επίδραση της Μεσογειακής Διατροφής σε όλα τα νοσήματα φθοράς, ενώ φάνηκε ότι τα οφέλη δεν προκύπτουν μόνο από το είδος της διατροφής, αλλά και από τον ιδιαίτερο τρόπο ζωής, την ιστορία και τη γεωγραφική θέση των χωρών.

Έτσι, η πολυτάραχη ιστορία της Σερβίας, γρήγορα αναδύεται μέσα από την πολυμορφία της κουζίνας της αλλά και από τη μεγάλη ποικιλία των πιάτων και των μεθόδων παρασκευής τους που διαφέρουν συχνά ακόμα και από περιοχή σε περιοχή καθιστώντας έτσι τον όρο ‘σέρβικη’ κουζίνα, ως υποκειμενικό. Εξάλλου, η Σερβία βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι πολιτισμών το οποίο δημιουργεί ένα ιδιαίτερο μείγμα με επιρροές από την Ανατολή αλλά και από τη Δύση. Εύκολα ανακαλύπτει κανείς τις επιδράσεις της Ελληνικής, της Ιταλικής, της Βουλγαρικής, της Οθωμανικής και της Αυστρο-Ουγγρικής μαγειρικής που της προσδίδουν έναν ιδιαίτερο γαστρονομικό χαρακτήρα, χαρίζοντάς της έτσι τον τίτλο μιας εξαίρετης εθνικής κουζίνας διεθνούς εμβέλειας. Σε αυτή την περίπτωση, η γεύση λειτουργεί ως ξεναγός στη χώρα αλλά και στους κατοίκους της, οι οποίοι είναι πραγματικά υπερήφανοι για την κουζίνα που διαθέτουν.

Πλούσια, πιστή στις μαγειρικές παραδόσεις, αλλά και με πινελιές από τις σύγχρονες τάσεις μιας ‘διεθνοποιημένης’ μαγειρικής προσέγγισης, η σέρβικη κουζίνα είναι ικανή να ανταποκριθεί στις διατροφικές συνήθειες ακόμα και των πιο απαιτητικών – με εξαίρεση τους φυτοφάγους. Σήμερα, το σύμβολο της Σέρβικης κουζίνας είναι η κρεατοφαγία, κυρίως το ψητό κρέας (ψήνουν όλα τα είδη κρέατος, ακόμη και ολόκληρα μοσχάρια!), με το ‘Cevapcici’ με τα ψιλοκομμένα κρεμμυδάκια, το μοσχαρίσιο μπιφτέκι, τα λουκάνικα και τα χοιρινά παϊδάκια να αποτελούν το κλασσικό μενού κάθε εστιατορίου από τη Vojvodina ως τη νότια Σερβία. Έτσι, το οχυρό της τοπικής κουζίνας (σαν το επιβλητικό οχυρό του Kalemegdan) θεωρείται η ποικιλία κρεάτων με σπεσιαλιτέ πολλών ειδών και τύπων κρεάτων και παραγώγων του.

Το αυθεντικό όμως σέρβικο έδεσμα, το οποίο το συναντάμε αποκλειστικά στη χώρα, είναι το ‘kajmak’ (είδος γαλακτοκομικού, μεταξύ μαλακού τυριού και βουτύρου) μια σπεσιαλιτέ που διατηρείται στο χρόνο αναλλοίωτο τόσο σε γεύση όσο και σε εμφάνιση, αψηφώντας τη βιομηχανική παραγωγή (το καλύτερο παράγεται στην περιοχή Cacak). Το ψωμί, επίσης, διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στη διατροφή των Σέρβων και καταναλώνουν αρκετό στο κυρίως πιάτο. Μπορεί να χρησιμοποιήσουν και καλαμποκάλευρο για την παραγωγή του, ενώ περιλαμβάνεται απαραίτητα στις θρησκευτικές τελετές, σε διάφορα ήθη (πχ. είναι αμαρτία να πετάξεις το ψωμί ανεξάρτητα από το πόσο ημερών είναι) και έθιμα (πχ. υποδέχονται τον φιλοξενούμενο στο σπίτι με ψωμί και αλάτι) της καθημερινής κοινωνικής τους ζωής .

Συνδυάζοντας την ποικιλία κρεάτων, το τυρί, και το ψωμί προκύπτει το παραδοσιακό χάμπουργκερ της Σερβίας, το οποίο είναι μεγαλύτερο σε μέγεθος αλλά το ίδιο γευστικό και χορταστικό σε σχέση με αυτό που ήδη γνωρίζουμε. Πιο συγκεκριμένα, το Σέρβικο χάμπουργκερ, ‘Pljeskavica’ περιέχει:
Υλικά για 4 μερίδες: 400γρ μοσχαρίσιος κιμάς, 400γρ χοιρινός κιμάς (μπορεί να χρησιμοποιηθεί και αρνίσιος κιμάς), 120γρ ψιλοκομμένο καυτερό πιπέρι, αλάτι, 80γρ ψιλοκομμένο κρεμμύδι, 10γρ ψιλοκομμένο σκόρδο, 40γρ λάδι, 40γρ τυρί, 4 μεγάλα ψωμάκια.
Εκτέλεση: Πλάθετε τον κιμά και τον ανακατεύετε με το αλάτι, τα μπαχαρικά και αφήνετε το μείγμα για 20 λεπτά. Σχηματίστε το μπιφτέκι στο μέγεθος της παλάμης σας. Ψήστε στο barbeque για 8-10 λεπτά. Προσθέστε το κρεμμύδι, το πιπέρι, το τυρί και σαλάτα και τοποθετήστε το στα ψωμάκια.

Όμως, η μαγειρική τους δεινότητα φαίνεται στο πιάτο: ‘αρνί μαγειρεμένο σε γάλα, και kajmak’, το οποίο σερβίρεται στην ‘καφάνα’(kafanas), του πιο σημαντικού θεσμού της σερβικής κοινωνικής ζωής. Πρόκειται για ένα χώρο εστίασης, παρεμφερή με την ελληνική ταβέρνα, όπου ξεδιπλώνεται η γευστική παλέτα και το πάθος για μαγειρική, συνοδεία ζωντανής παραδοσιακής μουσικής.
Υλικά: 500γρ αρνί, 2 λίτρα γάλα, 70γρ kajmak
Εκτέλεση: Μαγειρέψτε το αρνί στο γάλα ώσπου να είναι 80% έτοιμο. Στη συνέχεια σκεπάστε με kajmak και τοποθετήστε το πάλι στο φούρνο μέχρι να ψηθεί πλήρως. Μπορείτε να το συνοδεύεστε με σαλάτα (μαρούλι, καρότο, σέλινο, λεμόνι, λάδι).

Επίσης, στην πραγματική Σέρβικη κουζίνα χρησιμοποιείται πολύ συχνά το κουτάλι, ιδιαίτερα από τα μισά του προηγούμενου αιώνα καθώς περιλαμβάνει πολλά είδη σούπας. Μάλιστα, μια παροιμία αναφέρει πως: ‘ μπορείς να παραμείνεις υγιής μόνο αν τρως με το κουτάλι’. Έτσι, σχεδόν κάθε γεύμα ξεκινά με κάποιο είδος σούπας και συνοδεύεται από κρασί και τυρί διαφόρων ποικιλιών και ‘μυστικών’ συνδυασμών. Πάντως, ο πλούτος του τραπεζιού, αναφύεται ακόμα και μέσα από παλιούς μύθους, ένας εκ των οποίων, μάλιστα, αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα (σέρβικη αυτοκρατορία με ηγέτη τον Stefan Uros IV Dusan), στα βασιλικά γεύματα χρησιμοποιούσαν μόνο χρυσά μαχαιροπήρουνα!

Γενικά, ίσως κάποιοι να χαρακτηρίσουν τη Σέρβικη κουζίνα βαριά αλλά όλοι συμφωνούν ότι είναι πάρα πολύ νόστιμη και γευστική. Στην ουσία, όμως, πρόκειται για μια απολαυστική κουζίνα, με πολλές ομοιότητες με την αντίστοιχη μεσογειακή, όσες χρειάζεται όμως μόνο για να μην ξενίζει αλλά και να μην είναι μονότονα οικεία στους γειτονικούς λαούς. Πιο συγκεκριμένα, οι διαφορές της με τη Μεσογειακή διατροφή εντοπίζονται:
α. στην ποιότητα και την ποσότητα των λιπαρών –χρησιμοποιούν περισσότερο βούτυρο ή σπορέλαιο και λιγότερο ελαιόλαδο–,
β. στη μεγάλη κατανάλωση κρέατος και μικρότερη θαλασσινών και ψαριών (την χαρακτηρίζουν ‘το βασίλειο του κρέατος’),
γ. στην μικρότερη κατανάλωση λαχανικών (κυρίως λάχανο),

ενώ τα κοινά τους στοιχεία μπορούν να συνοψιστούν στην υψηλή κατανάλωση οσπρίων, φρούτων με πλούσιο άρωμα και γαλακτοκομικών, στη χρήση αρωματικών μπαχαρικών (κυρίως πιπέρι, πάπρικα και σκόρδο) και στην ύπαρξη διάφορων λιχουδιών. Όσον αφορά στην κατανομή των γευμάτων, η πλειοψηφία των κατοίκων έχει πλέον τρία γεύματα καθημερινά: πρωινό (καθιερώθηκε μετά το 1850), μεσημεριανό (το πιο ‘βαρύ’ γεύμα) και βραδινό.

Επομένως, η Σέρβικη κουζίνα μπορεί να θεωρηθεί ως μια διεθνής κουζίνα με αναμφίβολα ετερογενή τοπικά συστατικά. Αυτά τα ‘σοκάκια της γεύσης’, με τα παραδοσιακά, γραφικά εστιατόρια βρίσκονται στη ‘Skadarlija’ αλλά και στο δέλτα των ποταμών Δούναβη και Σάββα, όπου η μυρωδιά, το ντόπιο ρακί, η γεύση και τα χρώματα της Σέρβικης κουζίνας αναδεικνύονται, ανακατεύονται με καλή παραδοσιακή μουσική και σε ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο, στα ήθη και έθιμα του Σέρβικου πολιτισμού.

Τελειώνοντας, στη Σερβία έχεις διαρκώς την αίσθηση ότι έχεις πάει για να επισκεφθείς φίλους και το τραπέζι έχει στρωθεί λιτά, οικεία αλλά με πλήθος γαστριμαργικών αριστουργημάτων. Πράγματι, ο σερβικός λαός δείχνει μια ιδιαίτερη προτίμηση στο σπιτικό φαγητό σε σύγκριση με το ‘έτοιμο’ και το θεωρεί ένα αξιοσέβαστο έθιμο που αξίζει να διατηρήσει. Για εσάς που επιθυμείτε να ανακαλύψετε τα μυστικά της τοπικής τους κουζίνας και τη διατροφική της αξία (άρρηκτα δεμένη με το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής), αλλά και να εμπλουτίσετε τις γευστικές σας εμπειρίες, δεν έχετε παρά να επισκεφτείτε την όμορφη αυτή χώρα.

Παναγιώτης Α. Βαραγιάννης M.Med.Sc
Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Φραγκόκοτα…η πλούσια κότα

Φραγκόκοτα…η πλούσια κότα

Σε περίοδο οικονομικής κρίσης το ιδιαίτερο αυτό έδεσμα διατηρεί τον ‘πλούσιο χαρακτήρα’ του όσον αφορά στη θρεπτικότητα και τη γευστικότητά του συνδυάζοντας ιδανικά την υγιεινή διατροφή και τη γαστρονομία. Πράγματι, αποτελεί πρόκληση για όσους πειραματίζονται συνεχώς κεντρίζοντας τους γευστικούς κάλυκες και διευρύνουν τους διατροφικούς τους ορίζοντες. Με πολλά τοπικά ονόματα, όπως ‘φαραόνι’, ‘κοκράνι’, ‘κότα της Νουμιδίας ή της Καρχιδόνας’, η φραγκόκοτα κερδίζει επάξια μια θέση στη γκάμα των λευκών κρεάτων και αποτελεί βασικό στοιχείο της διατροφής, αφού θεωρείται ιδιαίτερα εύπεπτη και υγιεινή τροφή. Την συναντάμε ζωγραφιστή στους τοίχους των Πυραμίδων, ενώ στην Ευρώπη εμφανίστηκε για πρώτη φορά από τους Ρωμαίους προερχόμενη από τη Δυτική Αφρική. Στις μέρες μας εμφανίζεται συχνά στα gourmet τραπέζια των καλών εστιατορίων λόγω της εξαίσιας γεύσης της. Αυτό ώθησε και στη βιομηχανοποίηση της παραγωγής της, η οποία την καθιστά διαθέσιμη όλο το χρόνο, με την Γαλλία να θεωρείται η χώρα με την μεγαλύτερη παραγωγή παγκοσμίως και να ακολουθούν οι Δυτικές Ινδίες και οι Η.ΠΑ.

Τα χαρακτηριστικά της:

Το κρέας της φραγκόκοτας, είναι λίγο πιο σκούρο από των άλλων πουλερικών αλλά εκτιμάται ιδιαίτερα για τη νοστιμιά του. Στη γεύση μοιάζει πολύ με κρέας κυνηγιού (πέρδικας, φασιανού), ενώ η γεύση της βιολογικής φραγκόκοτας παραπέμπει σε … κατσικάκι φούρνου. Όταν καταναλώνεται σε μικρή ηλικία (φαραόνι) είναι περισσότερο εύγεστη και τρυφερή, καθώς το κρέας των μικρής ηλικίας πτηνών είναι πιο μαλακό, τρυφερό και νόστιμο.
Το λευκό κρέας της και τα ελάχιστα λιπαρά και χοληστερίνη που διαθέτει, είναι χαρακτηριστικά που την συγκαταλέγουν στη λίστα των πιο υγιεινών και θρεπτικών επιλογών, με μικρή θερμιδική απόδοση αλλά με μεγάλη διατροφική αξία και ευεργετική δράση. Είναι πολύ πλούσια σε πρωτεΐνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία απαραίτητα στην καθημερινή διατροφή του ανθρώπου. Τα δυνατά της σημεία σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα είδη κρέατος είναι: α. λιγότερες θερμίδες, β. μικρότερη ποσότητα χοληστερόλης και γ. μεγαλύτερο ποσοστό πρωτεΐνης.

Συγκριτικά με το κοτόπουλο, το μέγεθός της είναι παραπλήσιο με το βάρος της να κυμαίνεται από 0,7 έως 1,5 κιλά , αν και τα κόκαλα της είναι πιο λεπτά. Ομοίως, τα αυγά της είναι μικρότερα και σκληρότερα (χρήσιμα στο τσούγκρισμα!), αλλά ιδιαίτερα νόστιμα.

Θρεπτικά συστατικά και οφέλη για την υγεία:

Το κρέας της φραγκόκοτας είναι άπαχο αλλά ταυτόχρονα πλούσιο σε απαραίτητα λιπαρά οξέα. Έχει χαμηλές θερμίδες 110 Kcal/100gr, και είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, σε βιταμίνες Ε, Β6, Β12, Β1, Β2, σε μέταλλα όπως φώσφορο (για γερά οστά και δόντια), μαγνήσιο, ασβέστιο, σίδηρο και σε ιχνοστοιχεία όπως σελήνιο (ισχυρότατο αντιοξειδωτικό).

Ειδικότερα, διαθέτει ελάχιστα κεκορεσμένα λιπαρά και το λίπος της βρίσκεται μόνο στην πέτσα και όχι στους ιστούς, όπως στο μοσχάρι και σε άλλα κρέατα, γεγονός που την καθίστα ιδιαίτερα θρεπτική και υγιεινή επιλογή. Εφόσον, λοιπόν, αφαιρεθεί η πέτσα, το κρέας της φραγκόκοτας είναι άπαχο, καθώς η διασπορά του λίπους είναι σχεδόν ανύπαρκτη διότι έχει χαμηλό ενδομυϊκό λίπος., τα ελάχιστα λιπαρά της την καθιστούν μια χρήσιμη διατροφική επιλογή για τους αθλητές ή για άτομα που ακολουθούν διατροφικό πρόγραμμα απώλειας βάρους με αυξημένα ποσά άλιπης πρωτεΐνης, όταν η παρασκευή της δεν συνοδεύεται από σάλτσες. Το πιο άπαχο τμήμα της είναι το στήθος της, το οποίο έχει λεπτότερες ίνες και πυκνότερο ιστό και παρουσιάζει μεγάλη θρεπτική αξία λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας της σε πρωτεΐνη. .

Επίσης, το κρέας της φραγκόκοτας είναι πλούσιο σε τρυπτοφάνη, ένα αμινοξύ που συμβάλλει στην παραγωγή της σεροτονίνης που με τη σειρά της χαρίζει αισθήματα χαλάρωσης και ευφορίας στον οργανισμό. Ακόμη, περιέχει 41% πρωτεΐνες (αμαγείρευτη), εύπεπτες και είναι πλούσιο σε βασικά αμινοξέα που βοηθούν στη σωστή ανάπτυξη και λειτουργία του οργανισμού. Τέλος, το κρέας της είναι πλούσιο σε ψευδάργυρο που ενισχύει την άμυνα του οργανισμού ενώ είναι μαλακό, εύπεπτο και εξαίρετο συμπλήρωμα τροφίμων φυτικής προέλευσης

Ως αρνητικό στοιχείο θα μπορούσε να επισημανθεί το ποσοστό χοληστερίνης που περιέχει, αν και είναι χαμηλότερο από όλα τα κρέατα, ακόμη και από το κοτόπουλο και τη γαλοπούλα. Επομένως, ιδιαίτερη προσοχή στη συχνή κατανάλωσή του από άτομα με υπερχοληστεριναιμία.

Προτεινόμενος τρόπος αγοράς:

Φραγκόκοτα νωπή, κατεψυγμένη, βιολογική ή μη ή ακόμη και σε ρολό, θα βρείτε σε επιλεγμένα κρεοπωλεία ελληνικής προέλευσης (Μακεδονία, Κεφαλονιά) είτε εισαγόμενες (Ουγγαρία, Πολωνία, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία) με τιμή 9-15 € / kg
Ωμή η φραγκόκοτα πρέπει να συντηρείται σε θερμοκρασία 00C. Γενικά, όσο πιο αργά ξεπαγώνει το καταψυγμένο πουλερικό, τόσο πιο καλά. Ο πιο υγιεινός τρόπος είναι να ξεπαγώνει μέσα στο περιτύλιγμα που έχει όταν την αγοράζετε.

Προτεινόμενος τρόπος μαγειρέματος:

Το άπαχο αυτό λευκό κρέας είναι πράγματι μια μαγειρική απόλαυση, εύκολη και γρήγορη. Βραστή ή ψητή, ζεστή ή κρύα, η φραγκόκοτα δίνει πάντα νοστιμότατα πιάτα. Ταιριάζει με κρεμμυδάκια στιφάδου, φρικασέ, ρολό, στη σούβλα, αλλά και γεμιστή, ακόμα και με κάστανα και δαμάσκηνα ενώ δένει υπέροχα με κάθε είδους καρυκεύματα, αρωματικά χόρτα, μπαχαρικά και σάλτσες, αναδεικνύοντας έτσι τη δημιουργικότητα και τη φαντασία, σε μια πληθώρα συνταγών και πανδαισία γεύσεων. Μαγειρεύεται σχετικά γρήγορα σε σχέση με τα υπόλοιπα κρέατα, λόγω της χαμηλής περιεκτικότητάς του σε λίπος (αν παραψηθεί σκληραίνει). Για το λόγο αυτό, στο ψήσιμο δεν ‘μαζεύει’ τόσο σε σχέση με τα υπόλοιπα κρέατα που έχουν περίπου 50% απώλεια (λίπος και κόκαλα). Για να ψήσετε τη φραγκόκοτα ολόκληρη στον φούρνο: υπολογίστε 30-40 λεπτά για κάθε κιλό (1600C ). Κατά τη διάρκεια του ψησίματος είναι βασικό να την περιχύνετε με διάφορα υγρά, για να μην ξεραθεί. Μπορείτε να φτιάξετε τη δική σας μαρινάδα από χυμούς φρούτων και λιωμένο βούτυρο. Ψήστε τη με το στήθος να ακουμπά στον πυθμένα του σκεύους. Με αυτόν τον τρόπο το άσπρο κρέας δεν θα στεγνώσει πολύ. Γυρίστε τη μισή ώρα πριν ολοκληρωθεί το ψήσιμό της.

Τη συνοδεύουμε - ειδικά αυτή που είναι ελευθέρας βοσκής και διαθέτει εξαιρετικό κρέας - με ώριμα κόκκινα κρασιά όπως Cabernet Sauvignon και Syrah.

Αν θέλετε, λοιπόν, να έχετε τη γευστική εμπειρία ενός ‘ήμερου’ κυνηγιού, με μια πληθώρα θρεπτικών συστατικών ιδιαίτερα υψηλής βιολογικής αξίας, δεν έχετε παρά να δοκιμάσετε το κρέας της φραγκόκοτας.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ MMedSc
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ -ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

Εκδήλωση με θέμα: «Διατροφή, Άσκηση και Παχυσαρκία σε παιδιά και ενήλικες»

«Διατροφή, Άσκηση και Παχυσαρκία σε παιδιά και ενήλικες». Αυτό ήταν το θέμα της ενδιαφέρουσας ενημερωτικής εκδήλωσης που διοργάνωσαν την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου η Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου Σαλαμίνας και η Ένωση Γονέων & Κηδεμόνων Σαλαμίνας στην αίθουσα «Δ. Μπόγρη». Στην εκδήλωση επιχειρήθηκε μια πρώτη προσέγγιση στη σύγχρονη μάστιγα της παχυσαρκίας που τα τελευταία χρόνια πλήττει ιδιαίτερα νεαρές ηλικίες.
Αφορμή έδωσε πρόσφατη έρευνα που έγινε σε 4 Δημοτικά Σχολεία του νησιού σε παιδιά 10 – 12 ετών, προκειμένου να εκτιμηθούν τα επίπεδα και η αιτιολογία της παιδικής παχυσαρκίας στη Σαλαμίνα σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσίασε ο κλινικός διαιτολόγος – διατροφολόγος και Γ. Γραμματέας του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων Παναγιώτης Βαραγιάννης M.Med.Sc– που συμμετείχε στη διεξαγωγή της –ενώ για την παιδική παχυσαρκία, τα αίτια και τις επιπλοκές της μίλησε η παιδίατρος Σταυρούλα Τόγκα. Ο φαρμακοποιός – υγιεινολόγος Κρίτων Βλάχος M.Sc. αναφέρθηκε στην παχυσαρκία σαν πρόβλημα Δημόσιας Υγείας, ενώ η εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής και Γραμματέας της Ένωσης Γονέων Σαλαμίνας Ρούλα Ραπαντζίκου – Αλεξάκη επικέντρωσε ιδιαίτερα στη διατροφή και την άθληση σε παιδιά και εφήβους.

Κοινό συμπέρασμα όλων των ομιλητών ήταν ότι το υπέρβαρο παιδί έχει πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνει ένας παχύσαρκος ενήλικας, γι΄ αυτό οι γονείς θα πρέπει να δίνουν ιδιαίτερο βάρος σε μια ισορροπημένη διατροφή των παιδιών τους. Όλες οι απόψεις επίσης συνέκλιναν στο γεγονός ότι η αλλαγή στις συνθήκες ζωής του σύγχρονου ανθρώπου και η επιλογή των Ελλήνων τις τελευταίες δεκαετίες να απομακρυνθούν από το μεσογειακό τρόπο διατροφής που αποτελούσε παγκόσμιο πρότυπο σωστής διατροφής, είναι τα κύρια στοιχεία που οδήγησαν στην επικίνδυνη αύξηση της παχυσαρκίας στη χώρα μας. Γι΄ αυτό αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη η επιστροφή σε υγιεινότερες τροφές και η ένταξη της άσκησης στη ζωή μας.

από το Γραφείο Τύπου του Δήμου Σαλαμίνας